Co jakiś czas otrzymujemy z mediów informację o stopie bezrobocia. Ale czym ona tak naprawdę jest? Co ma na nią wpływ? I jak jest obliczana? Czym jest bezrobocie?
Główny Urząd Statystyczny podaje, że bezrobocie to udział bezrobotnych danej kategorii w liczbie aktywnych zawodowo danej kategorii. W przypadku bezrobocia rejestrowanego definicja odnosi się do osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy i aktywnych zawodowo będących sumą zarejestrowanych osób bezrobotnych i pracujących w jednostkach sektora publicznego i prywatnego (liczba pracujących nie uwzględnia osób odbywających czynną służbę wojskową oraz pracowników jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego).
Jak liczone jest bezrobocie w Polsce?
Stopa bezrobocia jest wielkością statystyczną obrazującą wielkość bezrobocia w danym kraju. Wskaźnik ten można liczyć na dwa sposoby:
- stosunek liczby osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy do zasobu siły roboczej;
- relacja liczby osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy do liczby ludności w wieku produkcyjnym, tj. do liczby osób w granicach wiekowych określających w danym kraju wiek produkcyjny (w Polsce 16-60 lat dla kobiet i 16-65 lat dla mężczyzn). Stopa obliczana tym sposobem jest niższa, bo liczebność ludności w wieku produkcyjnym jest zawsze większa od liczebności zasobu siły roboczej.
Kim jest bezrobotny?
Bezrobotny to osoba niezatrudniona i nie wykonującą innej pracy zarobkowej. Jest to osoba zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, albo, jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia, co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy. Nie może być to osoba ucząca się, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych. Co istotne, aby otrzymać status bezrobotnego należy zarejestrować się we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy.
Bezrobotny to osoba, która:
- ukończyła 18 lat,
- nie osiągnęła wieku emerytalnego,
- nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
- nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej,
- nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej,
- nie złożyła wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej albo po złożeniu wniosku o wpis zgłosiła do ewidencji działalności gospodarczej wniosku o zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej i okres zawieszenia jeszcze nie upłynął,
- nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego
- nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,
- nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego,
- nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania,
- nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego.
- nie podlega na podstawie odrębnych przepisów obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników.
Pomoc Państwa
Ustawa określa, że Rada Ministrów, przyjmując jako podstawowe kryteria stopę bezrobocia i przewidywany jego wzrost, określa, w drodze rozporządzenia wskazuje (gminy), zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem. W takich gminach stosowane są specjalne działania, mające przeciwdziałać bezrobociu i jego skutkom. Może zostać tam, w drodze rozporządzenia wydłużony okres pobierania zasiłków, określając równocześnie okres i dodatkowe warunki wymagane do wydłużonej wypłaty zasiłków.
Zastanawia Cię jak liczona jest w Polsce płaca minimalna? O tym piszemy
tutaj
Podstawa prawna:
- rezolucja w sprawie statystyk ludności aktywnej ekonomicznie, zatrudnienia, bezrobocia i niepełnozatrudnienia, przyjęta na XIII Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy.
- rozporządzenie Komisji (WE) nr 1897/2000 z dnia 7 września 2000 r. wykonujące rozporządzenie Rady (WE) nr 577/98 w sprawie organizacji badania prób losowych dotyczącego roboczej we Wspólnocie, dotyczące operacyjnej definicji bezrobocia (Dz. Urz. UE L 228 z 8.9.2000).
- ustawa z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu
Radosław Pilarski
Adwokat oraz doradca restrukturyzacyjny z wieloletnim doświadczeniem w prawie cywilnym, gospodarczym oraz upadłościowym i restrukturyzacyjnym.
więcej porad
Jak ustalane jest minimalne wynagrodzenie?
Wysokość minimalnej stawki godzinowej w Polsce ustalana jest zgodnie z ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Według ustawy minimalna stawka godzinowa to nic innego jak minimalna wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług, przysługująca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi.
Na jakiej podstawie zmieniana jest wysokość minimalnego wynagrodzenia?
Minimalne wynagrodzenie za pracę jest co roku przedmiotem negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego. Według następującego schematu:
Rada Ministrów, w terminie do dnia 15 czerwca każdego roku, przedstawia Radzie Dialogu Społecznego propozycję wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku następnym. Oraz propozycję wysokości minimalnej stawki godzinowej w roku następnym. Wraz z dodatkowymi niezbędnymi informacjami takimi jak: informację o wskaźniku cen w roku poprzednim i informację o prognozowanych na rok następny.
Rada Dialogu Społecznego, po otrzymaniu powyższych informacji uzgadnia wysokość minimalnego wynagrodzenia. Ustala wysokość minimalnej stawki godzinowej, w terminie 30 dni od dnia otrzymania propozycji i informacji. Co istotne wysokość minimalnej stawki godzinowej jest corocznie.
Wysokość minimalnego wynagrodzenia, a także wysokość minimalnej stawki godzinowej, zostają ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". W drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 15 września każdego roku.
W przypadku, gdy Rada Dialogu Społecznego nie uzgodni w terminie 30 dni wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku następnym oraz nie ustali wysokości minimalnej stawki godzinowej w roku następnym. Rada Ministrów ustala, w drodze rozporządzenia, w terminie do dnia 15 września każdego roku te stawki.
Możliwe dwa terminy zmiany rocznie
Jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen wyniesie co najmniej 105% ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej: od dnia 1 stycznia i od dnia 1 lipca. Jeśli natomiast wskaźnik ten wyniesie mniej niż 105% ustala się jeden termin zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej, na początek roku.
Minimalne wynagrodzenie pracownika zatrudnionego na pełen etat
Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego. Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych.
Nie uwzględnia się jednak: nagrody jubileuszowej; odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy; wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych; dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej.
[uwaga]Zastanawia Cię również jak liczone jest w Polsce bezrobocie? O tym tutaj[/uwaga]
[informacja]Podstawa prawna:
ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.[/informacja]
Dni wolne od pracy
Kodeks pracy jako dni wolne od pracy wskazuje są niedziele i święta. Za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 600 w tym dniu a godziną 600 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Zauważmy, więc że są pewne odstępstwa. Ponadto jeśli rozpoczęliśmy prace w piątek, ale kończymy ją w sobotę przed 6 rano nie są łamane przepisy.
Zakaz pracy w święta w placówkach handlowych
Od kilku lat w Polsce obowiązuje zakaz pracy w święta w placówkach handlowych. Przepis ten obowiązuje również, gdy święto przypada w niedzielę. Praca w niedziele jest jednak dozwolona w placówkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności.
Dopuszczalność pracy w niedziele i święta
Kodeks określa kilka przypadków, gdy dozwolona jest praca w niedziele i święta. Zakaz nie występuje w następujących przypadkach:
w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
w ruchu ciągłym;
przy pracy zmianowej;
przy niezbędnych remontach;
w transporcie i w komunikacji;
w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych;
przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
w rolnictwie i hodowli;
przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności,
w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta.
Dni wolne lub dodatek
Pracownik, który wykonujące pracę w niedziele i święta, powinien mieć zapewniony inny dzień wolny od pracy. W zamian za pracę w niedzielę otrzymać go powinien w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Natomiast w zamian za pracę w święto - w ciągu okresu rozliczeniowego.
Jeśli natomiast nie jest możliwe powyższe wykorzystanie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w tym terminie - dodatek do wynagrodzenia, za każdą godzinę pracy w niedzielę. Dodajmy, że do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy dotyczące pracy w niedzielę.
[informacja]Podstawa prawna:
ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r., kodeks pracy.[/informacja]
