Alimenty od małżonka – kiedy przysługują?

W sytuacji, gdy uprawniony do alimentów świadczy niedostatek, z powodu braku uzyskiwania należnego mu świadczenia, przysługuje mu pomoc finansowa wypłacana przez Państwo. Fundusz alimentacyjny nie ma na celu jednak wyręczanie zobowiązanego. Stanowi swoisty instrument „kredytowy” – wypłaca alimenty osobie uprawnionej, jednocześnie egzekwując owe świadczenie od zobowiązanego. [reklama-ads] Fundusz alimentacyjny - kto ma prawo do świadczenia? Beneficjentów funduszu alimentacyjnego określa art. 9 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zgodnie z tym przepisem, świadczenia z funduszu przysługują osobie uprawnionej do alimentów: do ukończenia przez nią 18. roku życia; do ukończenia przez nią 25. roku życia, w przypadku, gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej; bezterminowo, w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. Pierwsza kategoria osób uprawnionych nie wymaga analizy – do dnia, w którym uprawniony nie ukończy 18 lat, należy mu się świadczenie. Bardziej skomplikowana jest sytuacja osób z drugiej grupy - pełnoletniej - uczącej się. Tutaj prawo do świadczeń obowiązuje również przez okres kształcenia na studiach wyższych w ramach studiów I stopnia, studiów II stopnia bądź jednolitych studiów magisterskich, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez daną osobę 25. roku życia. Prawo to wygasa z chwilą ostatecznej decyzji o skreśleniu z listy uczniów szkoły lub z listy studentów. W przypadku ukończenia przez osobę uprawnioną szkoły wyższej w trakcie ostatniego roku studiów, prawo do świadczenia przysługuje aż do zakończenia tego roku studiów zgodnie z organizacją roku akademickiego. Występuje tu zasada ciągłości świadczeń – świadczenia wypłacane są również w okresie między studiami I i II stopnia. [reklama-ads] Trzecią kategorię osób uprawnionych do świadczeń są osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie muszą wykazywać żadnych dodatkowych warunków. Warto jednak pamiętać, że jeżeli osoba niepełnosprawna nie osiągnęła pełnoletności lub uczy się (do 25. roku życia) - powinna wnioskować o świadczenia na podstawie dwóch pierwszych przesłanek. Dopiero gdy utraci prawo do świadczenia na bazie wspomnianych warunków, ma prawo oprzeć wniosek na przesłance niepełnosprawności. [rada]Dowodem stwierdzającym niepełnosprawność w stopniu znacznym jest ostateczne orzeczenie powiatowego lub wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności albo prawomocny wyrok sądu powszechnego.[/rada] Osoby niepełnosprawne otrzymują uprawnienie do świadczeń z funduszu alimentacyjnego bezterminowo. Może to oznaczać dożywotnio, lecz nie zawsze. Jeżeli zmieni się okoliczność posiadania znacznego stopnia niepełnosprawności, zostanie uchylone również prawo do świadczeń. Fundusz alimentacyjny - komu prawo nie przysługuje? Zdarzają się wypadki, że pomimo spełniania przesłanek pozytywnych prawa do świadczeń, występują okoliczności, które je niwelują i skutkują utratą tego prawa. Osoba niepełnoletnia, ucząca się lub posiadając zaświadczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie będzie mogła starać się o świadczenia z funduszu, jeżeli zostanie umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej, bądź też zawarła związek małżeński. [reklama-ads] [rada]Kobieta, która za zezwoleniem sądu rodzinnego, w wieku co najmniej 16 lat zawarła małżeństwo również traci prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.[/rada] Niedostatek a kryterium dochodowe Na wstępie zostało wspomniane, iż uprawniony musi być osobą cierpiącą niedostatek. Jednakże „niedostatek” jest pojęciem nieostrym. Toteż ustawodawca zdecydował się wprowadzić próg dochodowy. Prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego jest prawem uzależnionym od spełnienia kryterium dochodowego. Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, aby pobierać świadczenia, dochód rodziny w przeliczeniu na osobę, nie może przekraczać kwoty 900 zł. Przy czym przekroczenie tej kwoty nie stanowi automatycznej przesłanki negatywnej do otrzymywania świadczeń – obowiązuje tu tzw. zasada „złotówka za złotówkę”. Oznacza to, że w przypadku przekroczenia progu dochodowego, świadczenie z funduszu przysługuje w wysokości różnicy między kwotą świadczenia a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie. Kwota przekroczenia nie może być jednak wyższa niż kwota świadczenia z funduszu alimentacyjnego. [rada]Jeżeli ustalona wysokość świadczenia z funduszu jest niższa niż 100 zł, świadczenie nie przysługuje.[/rada] [reklama-ads] W sytuacji, gdy członek rodziny przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, ustalając dochód rodziny w przeliczeniu na osobę, nie uwzględnia się osoby przebywającej w takiej instytucji. Dochód wypracowany przez rodzinę, który powinien przypadać na utrzymanie pensjonariusza, podlega podziałowi na równe części pomiędzy pozostałych członków rodziny, przebywających stale w gospodarstwie domowym. [rada]Przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego do dochodu rodziny nie wlicza się kwot otrzymanych świadczeń z tego funduszu.[/rada] Dochód z gospodarstwa rolnego Ustalanie dochodu przy osiąganiu go z umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych nie powinno nastręczać problemów. Co jednak, gdy rodzina lub jej pojedynczy członkowie są rolnikami? Zasady ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego normują przepisy art. 9 ust. 7 i ust. 11 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. W tym wypadku przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 przeciętnego dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia przez Prezesa GUS. Aktualnie kwota ta wynosi 3.244 zł. Powyższe oznacza, iż ustawodawca nie uzależnił sposobu obliczenia dochodu rolników wyłącznie od faktycznie osiąganych zysków w gospodarstwie. Dochód jest więc uzależniony od zarobku z roli, jak również od posiadanego areału. [reklama-ads] [paragraf]W. Maciejko, Postępowanie wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczka alimentacyjna. Komentarz, s. 231 „Dochody z gospodarstwa rolnego są równocześnie dochodami faktycznie osiąganymi poprzez uprawę gruntów, jak również dochodami, które potencjalnie mogą być uzyskiwane, ale rolnik decyzją własnej woli zaniechał faktycznego wykonywania czynności gospodarskich upatrując w innym źródle dochodów lepiej zabezpieczających byt jego rodziny (rolnik nie prowadzący działalności rolniczej). Skutek pominięcia gospodarstwa w rachunku służącym ustaleniu dochodu może być osiągnięty tylko poprzez jego wyzbycie się, tzn. zbycie prawa rzeczowego do nieruchomości rolnej, a w przypadku braku takiego prawa – ustanie faktycznego władztwa (np. posiadania) nad tym gospodarstwem.”[/paragraf] Skutki zmiany osiąganego dochodu Dochód jest kategorią zmienną, raz, że w każdej chwili może zostać zmieniony ustawowo, dwa, że uprawniony (lub jego opiekun) może go osiągać w kwocie wyższej lub niższej niże ta pierwotnie deklarowana. W przypadku utraty dochodu w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy lub po tym roku, ustalając jego dochód, nie uwzględnia się dochodu utraconego. Oznacza to, że w przypadku utraty przez członka rodziny dochodu w trakcie roku, w wyliczanie dochodu na potrzeby uzyskania (lub utrzymania) prawa do świadczeń z funduszu, od dochodu rodziny odejmuje się przeciętną miesięczną kwotę utraconego dochodu. [reklama-ads] [rada]Utrata lub obniżenie wynagrodzenia z tytułu pracy zarobkowej, lub pozarolniczej działalności gospodarczej z powodu obecnego stanu pandemicznego, stanowi utratę dochodu w rozumieniu ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Tak więc jest ono uwzględniane przy ustalaniu prawa do świadczeń.[/rada] W sytuacji zaś, gdy dochód zwiększy się, osoba uprawniona nie ma obowiązku zgłaszania tego faktu. Tutaj organ działa z urzędu. Jego obowiązkiem jest czuwanie nad sytuacją dochodową rodziny. Wynika to z faktu, że to na organie ciąży obowiązek udowodnienia uprawnionemu, iż jego sytuacja materialna uległa poprawie w stopniu wyłączającym prawo do świadczeń.  Mimo powyższego, zmiany w dochodzie mogące mieć wypływ na uzyskanie lub utratę prawa do świadczeń z funduszu, powinny być każdorazowo zgłaszane. Jeżeli organ wykaże, iż beneficjent nie miał prawa do pomocy, nakaże mu dokonać zwrotu równowartości nienależnie pobranych świadczeń, doliczając odsetki. Wysokość świadczeń z funduszu Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, świadczenia z funduszu przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł. Świadczenia te wypłacane są w okresach miesięcznych. Z kolei to, w jakim terminie organ ustali prawo do świadczeń i dokona ich wypłaty, uzależnione jest od daty złożenia wniosku. [informacja]Podstawa prawna: [reklama-ads] ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2020 r. poz. 808). ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. z 2020 r. poz. 333).[/informacja] Polecane wzory pism: Wniosek o rozłożenie na raty długu alimentacyjnego Wzór wniosku o umorzenie zaległych alimentów z funduszu alimentacyjnego Odpowiedź na pozew o uchylenie alimentów Pozew o podwyższenie alimentów Oświadczenie o rezygnacji z alimentów Odpowiedź na pozew o podwyższenie alimentów Rezygnacja z alimentów przez dorosłe dziecko Wniosek o zniesienie alimentów

10.02.2021 - Radosław Pilarski

Alimenty należy rozumieć jako środki utrzymania, a w stosunku do dzieci także wychowania. Maja one na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb uprawnionego związanych m.in. z wyżywieniem, leczeniem, mieszkaniem, czy rozrywką i kulturą.   [reklama-ads] Sam obowiązek alimentacyjny, jego podstawa, oraz podmioty uprawnione do alimentów są w miarę precyzyjnie określone w KRO. Jednakże wysokość świadczenia jest w pełni uzależniona od decyzyjności sądu oraz szeregu różnych okoliczności indywidualnie badanych w danej sprawie. Obowiązek alimentacyjny – definicja pojęcia Zgodnie z art. 128 KRO obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W niniejszym artykule autor skupił się na obowiązku alimentacyjnym w stosunku do dziecka. Sposób wykonywania powyższego obowiązku nie został ściśle określony. W przypadku wykonywania obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka jest to zależne od porozumienia pomiędzy rodzicami. Co do zasady jest on wykonywany przez ojca w zakresie określonej kwotowo sumy pieniędzy. Jednak niewykluczone jest wykonywanie niniejszego obowiązku przez: dostarczanie żywności, użyczenia transportu do szkoły lub innych niezbędnych potrzeb, dostarczanie odzieży, ogólnego wpływu na wychowanie uprawnionego. Obowiązek alimentacyjny – jakie są przesłanki powstania obowiązku? [reklama-ads] W przypadku stosunku alimentacyjnego przesłankami mogą być: brak możliwości samodzielnego utrzymania się uprawnionego dziecka - jeżeli uprawniona to np. bezrobotna licealistka, występowanie u uprawnionego usprawiedliwionych potrzeb – takich jak spełnianie obowiązku edukacyjnego czy kulturalnego, pozostawanie uprawnionego w niedostatku – poprzez niemożność dostarczenia okoliczność, że były małżonek nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego – jeżeli osoba zobowiązana do wykonywania niniejszego obowiązku również była odpowiedzialna za rozpad małżeństwa np. wzajemna zdrada; okoliczność, że były małżonek nie jest winny rozkładu pożycia małżeńskiego –  zobowiązany ponosi całkowitą odpowiedzialność za rozpad małżeństwa np. zdradził; istotne pogorszenie sytuacji materialnej byłego małżonka niewinnego rozkładu pożycia małżeńskiego; dysponowanie przez zobowiązanego wysokimi możliwościami zarobkowymi – jeżeli matka otrzymuje wynagrodzenie 2800 brutto, a ojciec jako zobowiązany otrzymuje wynagrodzenie 10.000 brutto to możliwości zobowiązanego są zdecydowanie wyższe aniżeli matki, dokładanie przez dziecko pełnoletnie starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się; brak sprzeczności żądania alimentów z zasadami współżycia społecznego – jeżeli dziecko w złej wierze albo za namową drugiego rodzica żąda sumy pieniężnej nienależnie wyższej niż jest niezbędnej do pokrycia najpilniejszych potrzeb. [uwaga]Czytaj też: Pozew o alimenty wraz z zabezpieczeniem roszczenia[/uwaga] Orzecznictwo – praktyka ustalania wysokości obowiązku alimentacyjnego Obowiązek alimentacyjny obok realizacji celu ekonomicznego, jakim jest zapewnienie uprawnionemu niezbędnych środków materialnych pozwalających zaspokoić jego potrzeby, służy kształtowaniu właściwych, z punktu widzenia powszechnie akceptowanych w społeczeństwie wzorców, zasad postępowania w rodzinie, wpływa na umocnienie łączących rodzinę więzi i kształtuje wzajemne relacje między jej członkami. Realizacja tych celów jest możliwa jedynie w relacji między osobami, z kręgu uprawnionych i zobowiązanych do alimentacji, które określają przepisy Kodeksu rodzinnego opiekuńczego. [reklama-ads] Przeniesieniu wierzytelności alimentacyjnej na osobę trzecią drodze przelewu - ze względu na przesłankę właściwości zobowiązania - poza wskazanym ściśle osobistym charakterem zobowiązania alimentacyjnego sprzeciwia się także właściwy dla niego przedmiot, którego nie stanowi zapłata, lecz zaspokojenie potrzeb życiowych uprawnionego. [paragraf]Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2011 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 134/10 "Wierzytelność o zapłatę wymagalnych świadczeń alimentacyjnych nie może być przedmiotem przelewu (art. 509 § 1 KC)." [/paragraf] [paragraf]Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 września 2014 r. w sprawie  o sygn. akt II GZ 492/14 "Rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się, a także art. 128 KRO, zgodnie z którym obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Jednakże brak podstaw, by przyjąć, że na ojcu spoczywa obowiązek regulowania publicznoprawnych zobowiązań syna. W tym stanie rzeczy fakt, że ojciec - utrzymując siebie i syna z emerytury - posiada na rachunku bankowym środki pieniężne nie znaczy, że syn ma dostateczne środki na opłacenie wpisu od skargi." [/paragraf] [informacja]Podstawa prawna: H. Haak, A. Haak-Trzuskawska, Obowiązek alimentacyjny. Komentarz do art. 128–1441 KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC, Warszawa 2020. ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 60). postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 września 2014 r. w sprawie  o sygn. akt II GZ 492/14; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2011 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 134/10.[/informacja] [reklama-ads] Podobne wzory pism: Pozew o alimenty na żonę Wniosek o wydanie odpisu wyroku o alimenty Odpowiedź na pozew o uchylenie alimentów Wniosek o rozłożenie na raty długu alimentacyjnego Wzór wniosku o umorzenie zaległych alimentów z funduszu alimentacyjnego Pozew o podwyższenie alimentów Odpowiedź na pozew o podwyższenie alimentów

3.02.2021 - Damian Skrzypiński