Przedawnienie karalności

Jedną z ujemnych przesłanek procesowych postępowania karnego jest przedawnienie karalności czynu. Przedawnienie to zależne jest od rodzaju popełnionego czynu oraz tego czy popełniony czyn stanowi zbrodnię czy występek. Im dotkliwszy czyn, tym termin przedawnienia karalności jest dłuższy.
Przedawnienie karalności

Przedawnienie karalności czynu jest brane pod uwagę z urzędu przez organy procesowe prowadzące sprawę, zarówno sąd, jak i prokuraturę. Stwierdzenie zaistnienia przedawnienia bezwzględnie skutkuje umorzeniem postępowania lub odmową jego wszczęcia.

Przepis art. 101 § 1 Kodeksu karnego wskazuje, kiedy ustaje karalność przestępstwa. Przedawnienie karalności czynu następuje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło:

  • 30 lat – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa;
  • 20 lat – gdy czyn stanowi inną zbrodnię; 
  • 15 lat – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat; 
  • 10 lat – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata; 
  • 5 lat – gdy chodzi o pozostałe występki. 
  • 1 rok – w przypadku czynu ściganego z oskarżenia prywatnego. Termin liczony jest od chwili, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa. Nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu popełnienia czynu.

W przypadku przestępstw, które zależne są od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.

W przypadku natomiast występków przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności; oraz przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego, przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 30. roku życia.

Należy mieć na uwadze przepisy, na mocy których terminy przedawnienia karalności zostają wydłużone

Obliczając termin przedawnienia należy mieć na uwadze treść przepisu art. 102 k.k., który wydłuża czas przedawnienia w sytuacji, w której wszczęto i przeprowadzono postępowanie przeciwko osobie. Jeżeli w okresie przewidzianym dla występku i zbrodni ściąganych z urzędy, wszczęto postępowanie, karalność popełnionego przestępstwa zostaje przedłużona o 10 lat. W pozostałych wypadkach – o 5 lat.

W przypadku gdy wyrok skazujący się już uprawomocnił, kary nie można wykonać, jeżeli od uprawomocnienia się orzeczenia upłynęło:

  • 30 lat – w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat; 
  • 15 lat – w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat;
  • 10 lat – w razie skazania na inną karę. Termin ten stosuje się również w przypadku środków karnych; środków kompensacyjnych oraz przepadku.

Wyłączeniu spod przedawnienia podlegają zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwa wojenne. Dodatkowo, przepisów o ustaniu karalności czynu nie stosuje się do umyślnego przestępstwa: zabójstwa; ciężkiego uszkodzenia ciała; ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.

Podstawa prawna:

  • ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks Karny.
Bartosz Piech
Bartosz Piech
Prawnik specjalizujący się w prawie korporacyjnym oraz prawie zamówień publicznych.

więcej porad

Zatarcie skazania – jakie są przesłanki?

Zatarcie skazania zostało uregulowane w przepisach art. 106 – 108 Kodeksu karnego. Polega ono na tym, że po spełnieniu określonych warunków, osoba pomimo wcześniejszego skazania uznana zostaje za osobę niekaraną. Jednocześnie wpis o skazaniu usuwa się z Krajowego Rejestru Karnego. Po zatarciu skazania, domniemywa się, że czyn przestępny nigdy nie został dokonany. Skazany jest traktowany jakby do skazania w ogóle nie doszło. Zatarcie skazania powoduje więc, że skazany odzyskuje status osoby niekaranej w każdym możliwym znaczeniu tego słowa. Przesłanki zatarcia skazania Co do zasady zatarcie skazania dokonywane jest z mocy samego prawa. Jedyną konieczną przesłanką jest upływ określonego czasu. Zgodnie z art. 107 k.k. zatarcie skazania następuje po upływie: 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary pozbawienia wolności, 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności; 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary ograniczenia wolności; 1 rok od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary grzywny; 1 rok od wydania prawomocnego orzeczenia, w przypadku odstąpienia od wymierzenia kary; 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, w przypadku wymierzenia kary w zawieszeniu. W przypadku orzeczenia środka karnego, przepadku lub środka kompensacyjnego, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego. Wyjątek stanowi norma zastosowana w art. 107 § 2 k.k. Zgodnie z tym przepisem, na wniosek skazanego, wobec którego wymierzono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat, sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, o ile skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego. Nie jest przy tym możliwe wcześniejsze zatarcie skazania w przypadku skazania na karę w zawieszeniu. [rada]Szczególny wyjątek od zasady zatarcia skazania stanowi przypadek przewidziany w art. 4 k.k. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu. Zatarcie to następuje z mocy prawa.[/rada] Odnosząc się do zatarcia skazania w przypadku wykroczenia, zgodnie z art. 46 § Kodeksu wykroczeń, zatarcie skazania następuje po upływie 2 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary. [uwaga] Tu pobierzesz gotowy do wypełnienia: Wniosek o zatarcie skazania[/uwaga] Czy wszystkie przestępstwa podlegają skazaniu? Zgodnie z obowiązującą ustawą karną, nie wszystkie przestępstwa ulegają zatarciu. Ustawodawca chcąc otoczyć szczególną ochroną małoletnich, ustanowił, że przestępstwa o charakterze seksualnym przeciwko nieletnim nie podlegają zatarciu. Przepis art. 106a k.k. stanowi, iż nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15. Zatarcie przy zbiegu skazań W przypadku skazania za kilka przestępstw popełnionych w różnych odstępach czasowych, nie jest możliwe zatarcie skazania etapami. Należy pamiętać, że zatarcie skazania odnosi się do osoby, a nie do czynu. W związku z tym zatarcie następuje wobec wszystkich wyroków. Przepis art. 108 k.k. stanowi wprost, iż w przypadku gdy sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw; jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo; dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań. Zaświadczenie o niekaralności Zaświadczenie o niekaralności otrzymamy w punktach informacyjnych Krajowego Rejestru Karnego znajdujących się niektórych sądach. Zapytanie takie można złożyć również za pomocą poczty lub online poprzez system e-krk. Zaświadczenia wydawane są w terminie do 7 dni roboczych. Więcej informacji TUTAJ. [informacja]Podstawa prawna: ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553). ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114). ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U. 2000 nr 50 poz. 580 z późn. zm.)[/informacja]

Umowa podczas zakupów w Internecie. Na co zwrócić uwagę?

Można myśleć, że zawarcie umowy w trybie oferty poprzez sklep internetowy jest podobną czynnością do tej, która miałaby miejsce w fizycznym świecie. Sprzedawca (sklep internetowy) wystawia swój produkt, podaje cenę, a my jako konsument wkładamy go do koszyka, a następnie potwierdzamy zakup i przelewamy pieniądze. Rozumowanie takie będzie jak najbardziej poprawne, jednakże nie zawsze właściwe. Dlaczego? Otóż, jak to pięknie jest powtarzane w świecie prawa „to zależy”. Umowa podczas zakupów w Internecie zawarta wirtualnie nie jest równa tradycyjnie zawartej? Podstawą prawną zwykłego trybu oferty sprzedaży w postaci elektronicznej jest art. 661 Kodeksu Cywilnego. To dzięki niemu nasze wcześniejsze domniemanie znajduje solidne oparcie w Kodeksie. [paragraf]Art. 661 Kodeksu karnego § 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Jednakże w stosunkach przedsiębiorca-konsument art. 661 Kodeks Cywilny narzuca również na przedsiębiorcę kilka obostrzeń, które służą ochronie słabszej strony stosunku prawnego i zarazem jasno określają kiedy może dojść do zawarcia umowy sprzedaży w postaci elektronicznej. § 2. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o: 1) Czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy. 2) Skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty. 3) Zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy. 4) Metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie. 5) Językach, w których umowa może być zawarta. 6) Kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.[/paragraf] Najbardziej interesował nas będzie punkt pierwszy oraz drugi. To one dają możliwość przedsiębiorcy określenia jak wygląda procedura zawarcia umowy (czyli włożenie czegoś do koszyka, następnie kliknięcie „Kupuję”, a na końcu potwierdzenie oferty). Co więcej, kierując się wykładnią językową zauważamy, że to przedsiębiorca musi poinformować o skutkach prawnych otrzymania oferty przez potencjalnego konsumenta. Wzmacnia to jeszcze bardziej przekonanie, że to właśnie fakt wystawienia produktu na stronie może być informacją dla konsumenta, że dany przedsiębiorca chce zawrzeć z nim umowę sprzedaży. Umowa podczas zakupów w Internecie, a regulamin sklepu W przestrzeni internetowej znana jest praktyka, że sklepy zastrzegają sobie, że wystawione produkty są wystawione w celach informacyjnych i stanowią jedynie zaproszenie do zawarcia umowy. Bardzo często można spotkać się z zapisem: Ogłoszenie nie stanowi oferty w rozumieniu Kodeksu Cywilnego. Czy zapis ten jest błędny, niepoprawny bądź nie ma umocowania w przepisach? Na każde z tych założeń trzeba rzec stanowcze trzy razy NIE. Z pomocą przychodzi nam art. 71 Kodeksu Cywilnego na podstawie, którego przedsiębiorcy określają, że prezentowane przez nich produkty stanowią jedynie zaproszenie do zawarcia umowy, a nie ofertę. Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy. W takiej sytuacji ofertę zawarcia umowy sprzedaży składać będzie konsument, a oblatem (przyjmującym ofertę) będzie sprzedawca. W takim momencie prezentowany wcześniej art. 611 §1 Kodeksu Cywilnego będzie wymagał tego potwierdzenia od sprzedawcy np. poprzez odesłanie maila z przyjęciem zamówienia do realizacji bądź akceptacją zamówienia. Jakie znaczenie mają te dwie formy? Często poprzez błędne wprowadzanie danych do systemu napotykamy produkty, których cena jest bardzo atrakcyjna. Dla przykładu karta graficzna, która na rynku kosztuje średnio 2000 złotych, nagle na stronie sklepu internetowego kosztuje 200 złotych. Druga forma Druga forma może realnie chronić przedsiębiorcę przed zatwierdzeniem takiej umowy, ponieważ wtedy to konsument jest oferentem, zaś sprzedawca osobą odpowiadającą na „propozycję” konsumenta. Niestety, nawet taka ochrona nie jest do końca skuteczna, ponieważ wielokrotnie sklepy ustalają automatyczne potwierdzenie wysłanej oferty przez konsumenta, przez co nie podlegają tak mocnej ochronie. Sprawa nieco się komplikuje w momencie kiedy zastosowanie ma tradycyjny tryb, ponieważ to konsument potwierdza, że „akceptuje” te nad wyraz atrakcyjną ofertę, ponieważ nie ma w tej sytuacji nawet możliwości ochronienia się przed zawarciem bardzo niekorzystnej umowy. Niemniej jednak, w sytuacji takiej przedsiębiorca może powołać się na błąd oświadczenia woli i następnie złożyć na podstawie art. 84 Kodeksu Cywilnego oświadczenie o uchyleniu się od skutków zawartej umowy. Chodzi tutaj o to, że sprzedawca rozsądnie oceniając daną sytuację nie dokonałby danej czynności i oczywiście odmówiłby zawarcia umowy. Narzuca to również po stronie przedsiębiorcy obowiązek udowodnienia, że konsument w danej chwili wiedział o istnieniu błędu lub mógł z łatwością się o tym dowiedzieć (np. poprzez sprawdzenie cen u innych sprzedawców). Pomimo istnienia prawa, które chroni przedsiębiorcę przed skutkami błędu, w praktyce, rzadko korzystają oni z tej możliwości, ponieważ są świadomi, że taka sytuacja może negatywnie wpłynąć na ich wizerunek. Zawarcie umowy jest najważniejszą częścią sprzedaży. Bez niej tak naprawdę nie może dojść do późniejszego przeniesienia prawa własności ze sprzedawcy na konsumenta. To jak skonstruowany jest regulamin bądź procedury zawarcia umowy może mieć ogromne znaczenie w późniejszym etapie finalizacji transakcji. Uwaga ta, jest zalecana nie tylko przedsiębiorcom, ale i konsumentom, ze względu na różne sytuacje mające miejsce w życiu codziennym.   [informacja]Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.[/informacja]   Autor: Przemysław Szot