Czym jest separacja?

Od roku 1999 ustawodawca polski wprowadził instytucję separacji, będącą alternatywą dla rozwodu. W przeciwieństwie do rozwodu, separacja nie ma charakteru ostatecznego i jest odwracalna. Separacja unormowana w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym jest sformalizowaniem tzw. separacji faktycznej czyli, sytuacji w której małżeństwo formalnie trwa, jednakże brak w nim wspólnego pożycia małżonków.

Do orzeczenia o separacji, tak jak przy rozwodzie, muszą zostać spełnione pewne przesłani. Wymagane jest nastąpienie pomiędzy stronami zupełnego rozkładu pożycia (patrz art. 56 k.r.o.). Jednakże w odróżnieniu od rozwodu, przy separacji nie jest wymagane, aby rozpad rodziny był trwały. Podkreślić należy, że na skutek separacji nie następuje, tak jak przy rozwodzie, najdalej idący skutek w postaci możliwości zawarcia nowego związku małżeńskiego. W postępowaniu w przedmiocie orzeczenia separacji sąd może zatem jeszcze uznać, że spodziewać się można, że skłóceni małżonkowie powrócą do wspólnego pożycia. W odróżnieniu od rozwodu instytucja separacji daje stronom możliwość przemyślenia sytuacji i ewentualnego powrotu małżonków do siebie.

Przesłanki uzasadniające odmowę orzeczenia separacji

W myśl w art. 56 § 2 k.r.o. istnieją przesłanki, których istnienie uzasadnia odmowę orzeczenia separacji przez sąd, tj.:

  • Jeżeli wskutek separacji mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci stron, np. gdy konsekwencją separacji byłyby niekorzystne zmiany w psychice dzieci lub gdyby pogorszeniu się uległy warunki materialne, w jakich wychowywane są dzieci.
  • Sprzeczność separacji z zasadami współżycia społecznego, np. gdy w skutek separacji ciężko chory małżonek zostałby bez jakiejkolwiek opieki.

Skutki separacji

W kontekście wpływu orzeczenia separacji na władzę rodzicielska wskazać trzeba, że wyrok separacyjny nie zrywa więzi rodzinnych, małżonkowie prawnie pozostają nadal rodziną. Sąd natomiast w wyroku orzec może władzę rodzicielską obojgu rodzicom. Bądź ograniczyć ją jednemu z rodziców i powierzyć drugiemu. Sąd może także zdecydować o zawieszeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej.

Separacja nie powoduje ustania małżeństwa. Jej skutki to:

  • Małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zawrzeć nowego małżeństwa.
  • Po orzeczeniu separacji między małżonkami powstaje z mocy prawa powoduje rozdzielności majątkowej.
  • Po orzeczeniu separacji sąd może orzec powstanie obowiązku alimentacyjnego między małżonkami – jeżeli przemawiają za tym względy słuszności.
  • W przypadku jeżeli małżonkowi zamieszkiwali we wspólnym lokalu sąd orzeka o sposobie korzystania z niego na czas trwania separacji.
  • Małżonek traci prawo do zachowku po drugim małżonku – nie dziedziczy po nim na podstawie ustawy.

Pozew o separacje

Zgodnie z regułami określonymi w art. 17 pkt 1 oraz art. 41 kodeksu postępowania cywilnego należy doręczyć do sądu okręgowego, w którego obszarze małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. W przypadku, gdy oboje małżonkowie mieszkają w innych miejscach, właściwym będzie sąd okręgowy, w którego obszarze mieszka strona pozwana. Gdy jednak nie ma możliwości ustalenia miejsca zamieszkania strony pozwanej,  właściwym staje się sąd okręgowy miejsca zamieszkania powoda.

Opłata za pozew

Kolejno, wraz z wniesieniem pozwu rozwodowego do właściwego sądu należy uiścić stosowną opłatę od pozwu w wysokości 600 zł (art. 26 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Opłatę można wnieść za pośrednictwem poczty, banku, bądź za pomocą znaków sądowych w kasie sądu.

W przypadku złej sytuacji materialnej można ubiegać się o zwolnienie od w/wskazanej opłaty, aby to uczynić należy złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych. W tym celu trzeba wypełnić odpowiedni formularz oświadczenia o stanie rodzinnym majątku, dochodach i źródła utrzymania osoby fizycznej. Jeżeli wniosek o zwolnienie zostanie złożony wraz z pozwem nie ma wtedy konieczności uiszczania opłaty sądowej.

Należy pamiętać, iż obecnie obowiązuje art. 187 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego, w myśl którego każdy pozew musi zostać poprzedzony podjęciem próby mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu. Z przyjętej przez sądy linii orzecznictwa wynika, że brak informacji w pozwie o podjętej próbie mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu lub brak wyjaśnienia przyczyn niepodjęcia próby mediacji skutkuje zwróceniem pozwu z powodu braków formalnych.

 

Podstawa prawna: 

  • ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. 1995 r., Nr 83, poz. 417 ze zmianami),
  • ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami),
  • ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005, Nr 167, poz. 1398).
Radosław Pilarski
Radosław Pilarski
Adwokat oraz doradca restrukturyzacyjny z wieloletnim doświadczeniem w prawie cywilnym, gospodarczym oraz upadłościowym i restrukturyzacyjnym.

więcej porad

Groźby karalne

Groźbą bezprawną są zarówno groźby karalne, o których mowa w art. 190, ale również  groźby spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej. Pamiętajmy jednak, że groźby nie stanowi zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem. Jaka kara za groźby karalne? Według art.  190  osoba, która grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W takiej sytuacji ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. Kiedy mamy do czynienia z groźbą? Groźby karalne są przestępstwem przeciwko wolności. Do sytuacji takiej dochodzi, gdy sprawca grozi innej osobie pozbawieniem życia, pobiciem, podpaleniem czy jakimkolwiek innym przestępstwem. Możliwe jest, że nie kieruje się on rzeczywistą wolą dokonania takiego czynu. Wystarczająca przesłanką do złożenia zawiadomienia przestępstwa jest, że adresat groźby obawia się jej spełnienia, a obawa ta jest uzasadniona. Jak może być wyrażona? Groźba karalna może zostać wyrażona w wypowiedzi słownej, pisemnie, gestem. Istotne jest czy intencja przy wyrażaniu przekazu jest ewidentna. Groźba taka nie zawsze przekazana jest osobiście. Niezależnie od formy zapowiadana groźba i obawa powinna musi być uzasadniona. Zdarzenie musi być prawdopodobne.  Co nie jest groźbą karalną? Pamiętajmy jednak, że groźby karalnej nie stanowi pouczenie świadka o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego zeznania czy zawiadomienia o niepopełnionym przestępstwie. Przekazanie takiego komunikatu nie jest bezprawne. Ponadto groźbą karalną nie jest przekazanie informacji o grożącym jej niebezpieczeństwie, jeżeli intencją zawiadamiającego jest ochronienie tej osoby przed zagrożeniem. Groźba może stanowić jedno ze znamion przestępstwa, np. w przypadku zgwałcenia, czy kradzieży rozbójniczej. W takim przypadku sprawca odpowiada za przestępstwo, które faktycznie popełnił, a nie za samą tylko groźbę.  Groźba karalna, a bezprawna Polskie prawo rozróżnia groźbę karalną od groźby bezprawnej. Ta druga stanowi znamię wielu różnych przestępstw. Groźba bezprawna jest pojęciem szerszym.  Jest nią chociażby zapowiedź rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub osoby mu najbliższej i zapowiedź spowodowania postępowania karnego w innym celu niż ochrona prawa naruszonego przestępstwem.   [informacja]Podstawa prawna: ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1444).[/informacja]

Czym jest rękojmia za wady rzeczy?

Kodeks cywilny wprowadza zasadę odpowiedzialności sprzedawcy względem kupującego z tytułu rękojmi za wady fizyczne oraz prawne rzeczy nabytej. Rękojmia przy tym nie stanowi samodzielnej podstawy odpowiedzialności sprzedawcy względem kupującego. Będzie ona realizowana jedynie w razie zaistnienia przesłanek odpowiedzialności określonych w art. art. 556[1], 556[2], art. 556[3] oraz 559 k.c. Niezgodności rzeczy sprzedanej z umową, a rękojmia za wady rzeczy Wada fizyczna rzeczy może polegać na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Zgodnie z art. 5561 k.c. rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli: Nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia. Nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór. Nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia. Została kupującemu wydana w stanie niezupełnym. Wada prawna, a rękojmia za wady rzeczy Z kolei wada prawna powstaje kiedy kupiony przez konsumenta towar jest własnością osoby trzeciej. Jest obciążony prawem osoby trzeciej bądź cechuje się ograniczeniami w korzystaniu lub rozporządzaniu nim w wyniku decyzji lub orzeczenia właściwego organu. Odpowiedzialność sprzedawcy Należy pamiętać, że odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy ma charakter odpowiedzialności ustawowej. Powstaje ona z mocy samego prawa w razie wydania kupującemu przez sprzedawcę w wykonaniu umowy sprzedaży rzeczy dotkniętej wadą fizyczną bądź wadą prawną. Dodatkowo odpowiedzialność z tytułu rękojmi jest oparta na zasadzie ryzyka. Oznacza to, że sprzedawca, chcąc uniknąć odpowiedzialności, nie może powoływać się na brak swojej winy w wydaniu rzeczy dotkniętej wadą fizyczną bądź prawną. Rękojmia za wady rzeczy - jak długo? Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna lub prawna zostanie stwierdzona przed upływem lat dwóch. Natomiast w przypadku wad nieruchomości - przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu (art. 568 k.c.). Jeżeli zakupu dokonał konsument, a przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma używana, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej jednak niż do roku. Żądanie usunięcia wady lub wymiany rzeczy na taką wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli jednak kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem dwóch lat. Dodatkowo, w sytuacji w której kupującym jest konsument, a wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada istniała już w chwili zakupu rzeczy. Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy W przypadku jeżeli kupujący dowiedział się o wadzie rzeczy ma on prawo do żądania obniżenia ceny. Może także odstąpić od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Sprzedający ma prawo do naprawienia wady bez odstąpienia do umowy, o ile rzecz nie była wcześniej wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. Sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego Z kolei sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z innym możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Jeżeli kupującym jest przedsiębiorcą, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej. Należy pamiętać, że wszelkie usuwanie wad rzeczy lub ich wymiana obciążają zawsze i bez wyjątków sprzedającego, przy tym sprzedający nie ma prawa przerzucać tej odpowiedzialności na kupującego. Według przepisów kodeksu cywilnego strony mogą w zawieranej umowie ustalać dowolnie wszelkie zapisy i następnie je modyfikować, stąd też odpowiedzialność z tytułu rękojmi można rozszerzyć, ograniczyć lub nawet wyłączyć. Podkreślić jednak należy, że wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca podstępnie zataił wadę przed kupującym. Co więcej modyfikowanie albo wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie jest możliwe w przypadku umów, w których kupującym jest konsument.   [informacja]Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny.[/informacja]