Prowadzenie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej działalności, spółki cywilnej lub spółki osobowej (w większości wypadków), wiąże się z rozciągnięciem odpowiedzialności finansowej firmy na majątek prywatny przedsiębiorcy. Jeżeli małżeństwo nie zawarło umowy majątkowej ograniczającej wspólność majątkową lub nie dokonało rozdzielności majątkowej bądź też sąd nie orzekł w tym przedmiocie, długi przedsiębiorcy mogą negatywnie wpływać na majątek wspólny małżeństwa.
Z chwilą zawarcie związku małżeńskiego powstaje między małżonkami ustawowa wspólność majątkowa. Od tej pory wszelkie składniki majątku nabyte w czasie trwania małżeństwa przez obojga małżonków lub przez jednego z nich wchodzą do majątku wspólnego.
Co do zasady małżonek dłużnika odpowiada solidarnie za jego zobowiązania finansowe związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, o ile wyraził zgodę na zaciągnięcie owych zobowiązań.
Odpowiedzialność wobec wierzycieli ogranicza się zatem jedynie do składników majątku wspólnego małżonków przypadającego dłużnikowi, majątek osobisty partnera nie może być przedmiotem egzekucji. Oznacza to, że nie zawsze długi przedsiębiorcy będą obciążały również jego małżonka czy też całą rodzinę.
Długi przedsiębiorcy a wspólność majątkowa
Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako KRO) wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.
Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego zaliczyć należy przede wszystkim:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody działalności gospodarczej każdego
z małżonków;
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków.
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zgodnie z przepisem art. 41 § 1 KRO za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków bez zgody drugiego z nich odpowiada tylko ten partner, który zobowiązanie zaciągnął.
Oznacza to, że odpowiedzialność małżonka przedsiębiorcy zależy od tego, czy wyraził on zgodę na określone działanie partnera skutkujące powstaniem zobowiązania. Jeśli małżonek przedsiębiorcy wyrazi zgodę na zaciągnięcie danego zobowiązania, będzie za nie odpowiadał, lecz tylko składnikami wchodzącymi do majątku wspólnego.
Małżonek dłużnika prowadzącego działalność gospodarczą nie odpowiada za jego zobowiązania majątkiem osobistym.
Podkreślić należy, że zobowiązanie powstałe w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa należącego do majątku wspólnego, może być egzekwowane ze składników majątkowych wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa.
Długi przedsiębiorcy a ustanowienie rozdzielności majątkowej
Ustanowienie rozdzielności pociąga za sobą ustanie wspólności majątkowej w małżeństwie. Od momentu ustanowienia rozdzielności każdy z małżonków posiada udział w majątku (co do zasady – połowę), który kiedyś był objęty wspólnością.
Ten udział staję się składnikiem osobistego majątku każdego z małżonków. Rozdzielność majątkowa daje każdemu z małżonków prawo do samodzielnego zarządzania swoim majątkiem. Wszystko, co partnerzy nabędą w przyszłości będzie należało tylko do ich indywidualnych majątków.
Co ważne, wprowadzając rozdzielność majątkową, każdy z partnerów przestaje odpowiadać za długi drugiego z nich. Trzeba jednak pamiętać, że zobowiązania powstałe przed ustanowieniem rozdzielności, w dalszym ciągu będą obciążały majątek wspólny powstały w trakcie trwania wspólności małżeńskiej.
Jeżeli małżonkowie zawarli umowę majątkową wyłączającą wspólność ustawową przed zawarciem małżeństwa, w ogóle nie dochodzi do powstania majątku wspólnego. Od chwili bowiem zawarcia małżeństwa, tj. od chwili, w której umowa stała się skuteczna, małżonków obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej.
W takim wypadku, wszelkie zobowiązania jednego z małżonków w ogóle nie mogą obejmować majątku osobistego drugiego z nich. Małżonek niebędący dłużnikiem zatem w żadnym wypadku nie będzie odpowiadał wobec wierzycieli partnera.
Długi przedsiębiorcy a prawo wierzyciela do ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej
Zgodnie z art. 52 § 1a KRO, na żądanie wierzyciela jednego z małżonków, sąd może ustanowić rozdzielność majątkową. Warunkiem jest uprawdopodobnienie przez niego, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Będzie to uzasadnione, gdy majątek osobisty dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie roszczeń wierzyciela, a ten nie posiada prawnej możliwości skierować egzekucji do majątku wspólnego małżeństwa z uwagi na brak uzyskania zgody małżonka dłużnika na zaciągnięcie danego zobowiązania.
Prawo do wystąpienia z żądaniem ustanowienia rozdzielności przysługuje każdemu wierzycielowi, nie tylko wierzycielowi alimentacyjnemu.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia z dnia 25 lutego 1964 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1359).
- ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266).
więcej porad
Mały ZUS Plus na kolejny rok
Mały ZUS Plus to preferencyjny sposób rozliczania składek dla przedsiębiorców osiągających stosunkowo niewielki przychód. Dzięki uldze przedsiębiorca jest uprawniony do płacenia składek na ubezpieczenia społeczne w niższym wymiarze. Należy pamiętać, że preferencja nie obejmuje ubezpieczenia zdrowotnego.
Mały ZUS Plus – jak to wygląda?
[reklama-ads]
Mały ZUS Plus pozwala osobom prowadzącym działalność gospodarczą na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne w niższym wymiarze. Ulga jest zależna od osiągniętych dochodów w roku poprzednim.
Przy czym skorzystanie z niej jest już zależne od wysokości przychodów. Tak jak w latach ubiegłych, w 2022 roku z preferencji mogą skorzystać przedsiębiorcy, których przychód z działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył 120 tys. zł.
Na korzystanie z małego ZUS-u pozwala art. 18c pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z przepisem, oprócz limitu wspomnianych 120 tys. zł przychodu, istnieją także inne przeciwskazania.
Z niższych składek nie skorzysta osoba, która:
[reklama-ads]
wykonuje działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, względem którego przed dniem rozpoczęcia działalności w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywała w ramach umowy o pracę czynności wchodzące w zakres tej nowej działalności;
w poprzednim roku prowadziła działalność gospodarczą krócej niż przez 60 dni;
rozlicza się za pomocą karty podatkowej oraz jest jednocześnie zwolniona z podatku VAT;
wykorzystała już limit obowiązywania ulgi mały ZUS lub mały ZUS plus. Limit ten wynosi w sumie 36 miesięcy.
[rada]Przedsiębiorca może korzystać z instytucji mały ZUS Plus przez 3 lata. Następnie zobligowany jest przejść na „zwykły” ZUS i opłacać go przez kolejne 2 lata. Po tym okresie, jeżeli spełnia ustawowe wymogi może ponownie skorzystać z omawianej preferencji.[/rada]
[reklama-ads]
[uwaga]Czytaj też: Składki ZUS 2022 – jakie podwyżki niesie dla nas Polski Ład?[/uwaga]
Jak wyliczyć wysokość składek społecznych?
Aby wyliczyć wysokość poszczególnych składek społecznych w pierwszej kolejności należy obliczyć obowiązującą przedsiębiorcę podstawę wymiaru składek.
Podstawę wyliczymy zgodnie ze wzorem:
dochód uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym
____________________________________________ x 30
liczba dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej
działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym
Wynik należy dodatkowo przemnożyć przez 0,5. Po wykonaniu wskazanych działań matematycznych otrzymujemy Podstawę wymiaru składek.
[reklama-ads]
[pomoc]Przykład:
Przyjmując, iż przedsiębiorca w 2021 nie zawiesił działalności i osiągnął:
przychód w kwocie 80 000 zł
dochód w kwocie 60 000 zł (przychód minus koszty).
wysokości jego składek będą wyglądały następująco:
60 000 x 30 / 365 x 0,5 = 2 465,75 zł – Podstawa wymiaru składek
składka emerytalna – 19,52% podstawy wymiaru – 481,31 zł
składka rentowa – 8,00 % podstawy wymiaru – 197,26 zł
składka chorobowa – 2,45% podstawy wymiaru – 60,41 zł
składka wypadkowa – 1,67 % podstawy wymiaru – 41,17 zł
składka na Fundusz Pracy – 2,45% podstawy wymiaru – 60,41 zł
Przedsiębiorca zapłaci miesięcznie 840,56 zł ubezpieczenia społecznego.
[reklama-ads]
Dodatkowo musi on opłacać składkę zdrowotną. Przy skali podatkowej i podatku liniowym w styczniu 2022 roku wysokość składki dla wszystkich wyniesie 419,92 zł.[/pomoc]
[rada] Ze składki chorobowej przedsiębiorca może zrezygnować.[/rada]
Jeśli działalność gospodarcza była prowadzona krócej niż 365 dni, limit przychodu oraz podstawę wymiaru składek wylicza się proporcjonalnie do liczby dni prowadzenia firmy
Mały ZUS Plus – przedłużenie 2022
Przedsiębiorca, który chciał zacząć płacić mały ZUS Plus miał czas do 31 stycznia, aby złożyć stosowny wniosek do ZUS. Inaczej to jednak wygląda w przypadku osób, które korzystały z ulgi w ubiegłych latach. Tutaj termin do „przedłużenia” preferencji trwa do 20. lutego.
Osoby, które już skorzystały z ulgi w 2021 roku i w dalszym ciągu spełniają warunki, nie muszą zgłaszać się do ZUS-u z wnioskiem. Jedyne co muszą zrobić to złożyć dokumenty rozliczeniowe, tj. formularz ZUS DRA cz. II lub ZUS RCA cz. II za styczeń 2022 roku.
[rada]Termin na złożenie stosownych dokumentów mija 20 lutego 2022 roku.[/rada]
[reklama-ads]
[informacja]Podstawa prawna:
ustawa z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423).[/informacja]
Zezwolenie i koncesja – kiedy przedsiębiorca ich potrzebuje?
Zezwolenie i koncesja są aktami administracyjnymi wydawanymi przez właściwy organ państwowy, które upoważniają przedsiębiorcę do prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Nie jest jednak tak, że brak owego dokumentu zawsze przekreśla szansę firmy na działanie.
[reklama-ads]
Pozwolenia te w większości dotyczą jedynie wąskiej dziedziny gospodarczej. Tak jest np. ze sprzedażą alkoholu. Nikt nie zabroni przedsiębiorcy prowadzenia restauracji i serwowania dań i napojów. Zezwolenie dotyczy wyłącznie sprzedaży alkoholu.
Jaka działalność potrzebuje wskazanych aktów administracyjnych? Oraz czym różni się zezwolenie od koncesji? O tym poniżej.
Działalność reglamentacyjna – co to jest?
Mimo działania w Polsce wolnego rynku, nie każda działalność może być prowadzona przez każdego. Niekiedy chodzi o dziedziny dotykające newralgicznych spraw państwowych, jak jest np. w przypadku produkcji broni czy wydobywania złóż, w innych wymagane jest specjalne wykształcenie jak np. u lekarzy czy notariuszy.
Działalność reglamentacyjna oznacza wszelki rodzaj aktywności gospodarczej, który do swojego funkcjonowania potrzebuje pozwolenia wydanego przez właściwy organ administracyjny. Reglamentacja obejmuje przede wszystkim zezwolenia, koncesje, licencji czy też wpis do rejestru działalności regulowanej.
[reklama-ads]
Przedsiębiorca, który chce prowadzić działalność reglamentowaną, musi uzyskać prawo do jej podjęcia i wykonywania oraz musi spełnić szczegółowe warunki określone przepisami prawa.
Warto zdawać sobie sprawę, iż wydanie pozwolenia na prowadzenie danej działalności reglamentowanej to dopiero początek. Konkretne zezwolenia czy koncesje należy co jakiś czas odnawiać.
Dodatkowo organ wydający pozwolenie ma prawo do późniejszej weryfikacji, czy firma działa zgodnie z wydanym aktem. Jeżeli kontrola wykaże nieprawidłowości zezwolenie czy koncesja może zostać cofnięta, w wówczas przedsiębiorca utraci możliwość prowadzenia danego rodzaju działalności.
W Polsce reglamentacja przybiera formę:
koncesji;
zezwolenia;
wpisu do rejestru działalności regulowanej.
[rada]Za uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności reglamentowanej pobierana jest opłata skarbowa. Jej wysokość jest zależna od rodzaju konkretnej działalności.[/rada]
Najpierw zezwolenie i koncesja czy rejestracja działalności?
[reklama-ads]
W pierwszej kolejności należy założyć działalność gospodarczą. Wniosek o wydanie koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej może złożyć jedynie przedsiębiorca. Firmę rejestruje się w:
Centralnej Ewidencji i Informacja Działalności Gospodarczej, jeżeli prowadzona będzie jednoosobowa działalność gospodarczą;
Krajowym Rejestrze Sądowym, jeżeli dzielność będzie prowadzona w formie spółki prawa handlowego.
W przypadku wpisu do CEIDG, możliwe jest złożenie wniosku rejestrowego wraz z wnioskiem o wydanie pozwolenia.
Zezwolenie na wykonywanie działalności gospodarczej
Zezwolenie jest uprawnieniniem przedsiębiorcy do wykonywania oznaczonej działalności gospodarczej w sposób zgodny z regulacjami prawnymi. Zezwolenie wydaje się w każdym wypadku jeżeli firma wykaże, iż spełnia ustawowe wymogi.
[reklama-ads]
Oznacza to, że organ administracyjny nie może odmówić wydania zezwolenia, jeśli przedsiębiorca spełnia wymogi określone dla danej działalności gospodarczej.
[rada]Zezwolenie nie nadaje przedsiębiorcy nowych praw, jedynie konkretyzuje je pod względem podmiotowym.[/rada]
Działalność wymagająca zezwolenia to:
sprzedaż hurtowa i detaliczna napojów alkoholowych;
odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych;
ochrona przed bezdomnymi zwierzętami, prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt;
wytwarzania i dopuszczenia do obrotu produktów leczniczych;
prowadzenia aptek ogólnodostępnych, hurtowni farmaceutycznych;
prowadzenie składu podatkowego;
wykonywanie rybołówstwa morskiego;
prowadzenie szeregu działalności w zakresie finansów np. działalności maklerskiej lub rachunków papierów wartościowych, prowadzenie funduszu emerytalnego albo banku i instytucji kredytowej;
prowadzenie giełdy towarowej;
instalacje lub naprawa określonych rodzajów przyrządów pomiarowych, w tym m.in. tachografów cyfrowych;
prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków.
[reklama-ads]
Koncesja na wykonywanie działalności gospodarczej
Koncesja jest pozwoleniem o wyższym poziomie rygoryzmu niż zezwolenie. O koncesję może ubiegać się każdy przedsiębiorca, jednakże nawet mimo spełnienia wymogów ustawowych, organ może odmówić mu jej wydania.
Wynika to z faktu, iż koncesję stosuje się w przypadku działalności, która ma szczególne znaczenie dla interesów państwa, takie jak chociażby jego bezpieczeństwo. Stąd też jest ona ściśle kontrolowana i wielu wypadkach monopolizowana.
Koncesja wydawana jest przez ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności kontestowanej. Koncesji udziela się na czas określony, nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż lat 50, chyba, że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy.
[reklama-ads]
[rada]Odmowa wydania koncesji nie stanowi przeszkody do ponownego wnioskowania o jej wydanie.[/rada]
Koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:
poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych;
wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;
wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią;
ochrony osób i mienia;
rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych;
przewozów lotniczych.
Wpis do rejestru działalności regulowanej
[reklama-ads]
Działalność regulowana jest z koeli najprostszą formą reglamentacji. Po spełnieniu ustawowych wymogów, wystarczy, że przedsiębiorca złoży wniosek o wpis do rejestru wraz z oświadczeniem o spełnianiu wymaganych warunków. Właściwy organ prowadzący rejestr działalności regulowanej ma obowiązek wydać zaświadczenie o dokonaniu wpisu do rejestru w terminie 7 dni od dnia wpłynięcia wniosku.
Do działalności regulowanej zaliczamy:
wyrób i rozlew wyrobów winiarskich. Wyrób i rozlew napojów spirytusowych. Wyrób, oczyszczanie, skażanie, odwadnianie alkoholu etylowego;
przechowywanie dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym okresie przechowywania;
konfekcjonowanie i obrót środkami ochrony roślin;
usługi detektywistyczne;
prowadzenie indywidualnej oraz grupowej praktyki lekarskiej;
organizowanie imprez turystycznych;
działalność telekomunikacyjna.
[reklama-ads]
