Skupowanie przedawnionych długów – problemy z firmami windykacyjnymi

Z chwilą śmierci spadkodawcy następuje otwarcie spadku. Jeżeli istnieje testament, wówczas prawdo do masy spadkowej nabywają jedynie osoby wskazane w tym dokumencie. Testator ma pełną swobodę w rozporządzaniu swoim majątkiem. Ma prawo zapisać go dowolnej osobie – nawet z nim niespokrewnionej, całkowicie pomijając osoby mu najbliższe. [reklama-ads] W sytuacji, kiedy jednak pominie któregoś ze swoich spadkobierców ustawowych, ci mają prawo do roszczeń wobec spadkobierców testamentowych o zapłatę określonej kwoty, obliczonej zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (dalej KC). Zachowek przysługuje potomkom, małżonkowi oraz rodzicom spadkobiercy. Do obliczania wysokości kwoty zachowku bierze się pod uwagę ułamkowy udział w spadku danej osoby oraz tzw. substrat zachowku. [rada]Dziedziczenie ustawowe jest to dziedziczenie, zgodnie z którym do kręgu spadkobierców zostają zaliczone osoby jednoznacznie określone w Kodeksie cywilnym.[/rada] Zachowek – kto ma do niego prawo? Zachowek, zgodnie z art. 991 § 1 KC, należy się zstępnym (potomkom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, o ile zostaliby powołani do spadku z ustawy. W przypadku dzieci spadkodawcy nie chodzi wyłącznie o dzieci biologiczne. Każdy uznany przez spadkodawcę potomek ma prawo dziedziczyć (uznanie ojcostwa, sądowe ustalenie ojcostwa). Przy czym trzeba mieć na uwadze, że samo oświadczenie spadkobiercy o pochodzeniu od spadkodawcy jest niewystarczające – pochodzenie musi być potwierdzone formalnie (udokumentowane). Do grona uprawnionych zalicza się także osoby pozostające w stosunku przysposobienia ze spadkodawcą oraz ich potomków. [reklama-ads] Sprawa o zachowek i jego uzupełnienie może zostać wszczęta zarówno przez spadkobierców ustawowych, jak i przez spadkobierców testamentowych. Jednakże w przypadku tych drugich, muszą się one zaliczać również do grona spadkobierców z ustawy. Uprawnieni nabywają prawo do wystąpienia o zachowek w takiej samej kolejności, w jakiej dochodziłyby do dziedziczenia z ustawy. [pomoc]Przykład Pani Teresa, mimo iż posiadała męża i córkę, w testamencie przepisała cały swój majątek przyjaciółce. W takiej sytuacji po otwarciu spadku, do zachowku mają prawo mąż i córka. Prawa tego nie będą mieli natomiast życzący rodzice Pani Teresy, gdyż, w opisanych okolicznościach, nie dziedziczyliby ustawowo. [/pomoc] Zachowek – kto został wyłączony z prawa do spadku? Jak wynika z powyższych akapitów, zachowek nie należy się osobom, które w danym przypadku nie doszłyby do dziedziczenia z ustawy. Są to m.in. osoby które: odrzuciły spadek; zostały uznane za niegodne dziedziczenia; zawarły ze spadkodawcą umowę o zrzeczenie się dziedziczenia; zostały wydziedziczone. [reklama-ads] Dodatkowo, prawa do zachowku pozbawiony zostaje również małżonek spadkodawcy, w przypadku gdy sąd orzekł rozwód lub separację z wyłącznej winy tego małżonka. Możliwe jest również złożenie do sądu wniosku o uznanie spadkobiercy za osobę niegodną dziedziczenia. Jeżeli pozew zostanie uwzględniony, wtedy osoba taka zostanie pozbawiona prawa do zachowku. Roszczenie to może zostać wysunięte, nawet jeżeli dany spadkobierca ustawowy nie wystąpił jeszcze z roszczeniem o zachowek. Ile wynosi zachowek? Zgodnie z art. 991 KC, zachowek zasadniczo wynosi 50% należnego ustawowo prawa do majątku zmarłego. Jeżeli natomiast uprawniony jest trwale niezdolny do pracy lub jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego. [paragraf]Artykuł 991 § 1 KC „Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek)”. [/paragraf] Aby prawidłowo móc wyliczyć kwotę należnego zachowku, najpierw należy obliczyć tzw. substrat zachowku. Substrat to czysta wartość spadku powiększona o zapisy windykacyjne i podlegające doliczeniu darowizny, które spadkodawca uczynił przed śmiercią. Substrat nie obejmuje zapisów zwykłych i poleceń, obejmuje natomiast zapisy windykacyjne. [reklama-ads] [rada]Czysta wartość spadku jest to wartość aktywów spadku (nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne, wierzytelności) pomniejszonych o pasywa (długi spadkodawcy oraz koszty pogrzebu).[/rada] Za dzień określenia stanu czynnego spadku na potrzeby obliczania zachowku przyjmuje się dzień otwarcia spadku. W szczególnych wypadkach, za dzień określenia stanu spadku można przyjąć inną datę, np. w sytuacji, gdy przedmioty wchodzące do masy upadłościowej zostały skradzione jeszcze zanim spadkobiercy dowiedzieli się o otwarciu spadku. Po wyliczeniu substratu można przejść do ustalania wysokości zachowku. Najpierw trzeba ustalić wysokość udziału w spadku, który należałby się uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Ustalając udział spadkowy, należy uwzględnić spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Następnie, wyliczony udział spadkowy należy pomnożyć przez: 75% - jeśli uprawnionym jest małoletni lub osoba pełnoletnia, lecz trwale niezdolna do pracy; 50% - w pozostałych wypadkach.  Otrzymany w ten sposób ułamek trzeba pomnożyć przez substrat zachowku. Wynik stanowi wartość należnego zachowku. Jeżeli jednak uprawniony do zachowku otrzymał od spadkodawcy określone korzyści, np. zapis windykacyjny lub darowiznę, wówczas powinien odliczyć tę kwotę od należnego mu zachowku. [rada]Dla ustalenia wartości spadku przyjmuje się ceny rynkowe. Z kolei dla określenia różnicy między stanem czynnym a biernym spadku należy posłużyć się spisem inwentarza.[/rada] Kiedy darowizna nie wejdzie do substratu zachowku? [reklama-ads] Nie każda darowizna wykonana przez testatora na rzecz spadkobiercy może zostać wliczona do substratu zachowku. Przepis art. 994 KC zawiera katalog czynności prawnych, które nie stanowią darowizn w rozumieniu art. 993 KC. Wynika z tego, iż w skład substratu zachowku nie należy zaliczać darowizn, które: stanowią drobne darowizny, przyjęte zwyczajowo w danych stosunkach społecznych; zostały dokonane przed więcej niż dziesięcioma laty, licząc wstecz od dnia otwarcia spadku; zostały ustanowione na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.  Dodatkowo przy obliczaniu zachowku nie bierze się pod uwagę darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał on zstępnych. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się dziecka spadkodawcy. Zaś w przypadku obliczania zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. [pomoc]Obliczenie zachowku w praktyce: Pan Michał przed śmiercią był właścicielem nieruchomości o wartości 1 mln zł oraz ruchomości o wartości 500 tys. zł. Dodatkowo posiadał szereg pożyczek konsumenckich o wartości 400 tys. zł. Przed samą śmiercią Pan Michał podarował swojej siostrze 200 tys. zł na zakup kawalerki. W opisanych okolicznościach substrat zachowku wyniesie 1,3 mln zł. Wynika to z równania: Aktywa (nieruchomości - 1 mln zł, plus ruchomości – 500 tys. zł), odjąć pasywa (pożyczki – 400 tys. zł), wynosi 1,1 mln. zł. Do tej wartości następnie należy doliczyć dokonaną darowiznę, tj. 200 tys. zł, co daje 1,3 mln zł. [/pomoc] [reklama-ads] Przysporzenia uzyskane za życia spadkodawcy Zgodnie z art. 991 § 2 KC, uprawniony do zachowku ma prawo wyjść z żądaniem jego zapłaty wyłącznie w wypadku, gdy nie otrzymał on należnej mu części spadku w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku lub zapisu. Dopiero, gdyby otrzymane w wyniku powyższych czynności przysporzenia nie pokryły należnego uprawnionemu zachowku w całości lub w części, ma on prawo do roszczenia o zapłatę kwoty potrzebnej do pokrycia zachowku lub jego uzupełnienia. Uprawniony może domagać się zapłaty zachowku jedynie w formie pieniężnej. Zapłata ta nie może więc przyjąć postaci określonej rzeczy z masy spadkowej (np. mieszkania). Powyższe może zostać ominięte przy pomocy zawarcia umowy obdarowanego testamentowo i uprawnionego do zachowku – uprawniony może zrzec się prawa do zachowku w zamian za wydanie mu konkretnego składniku majątku. Przedawnienie roszczeń z zachowku Prawo do zachowku ulega przedawnieniu. Po nastąpieniu przedawnienia uprawnieni nie mogą już skutecznie dochodzić swoich praw. Roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się z upływem pięciu lat od dnia otwarcia spadku lub ogłoszenia testamentu. W przypadku spadkobierców ustawowych momentem, od którego liczy się bieg przedawnienia, jest moment otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Dla spadkobierców testamentowych jest to moment ogłoszenia testamentu. Zachowek – podsumowanie [reklama-ads] Jak łatwo zauważyć, instytucja zachowku w pewnym stopniu ogranicza swobodę testowania. Mimo iż testator ma pełną swobodę w rozrządzaniu całym swoim majątkiem na wypadek swojej śmierci, to w sytuacji, gdy pominie kogoś ze swojej najbliższej rodzinny, osoby te mogą niejako podważyć decyzję spadkodawcy. Osoby pominięte, oczywiście nie mogą wysuwać jakichkolwiek żądań wobec zmarłego, jednakże mogą je stosować wobec spadkobierców testamentowych. Tak więc uznać należy, że instytucja zachowku ma na celu zabezpieczenie sytuacji majątkowej rodziny spadkodawcy, w przypadku, gdyby ten zdecydował się pominąć w testamencie swoich najbliższych. Ustawodawca uznał, że rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci nie może nastąpić z pokrzywdzeniem najbliższych. Podobne: Ugoda o zachowek wzór Odpowiedź na wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wzór

12.11.2020 - Radosław Pilarski

Opieka naprzemienna (często również określana pieczą naprzemienną) to rozwiązanie, w którym dziecko po rozstaniu rodziców przebywa pod opieką raz jednego, a raz drugiego rodzica. Występują tu podobne okresy, w jakich dziecko pozostaje z drugim z rodziców, przykładowo: dwa tygodnie u matki i dwa tygodnie u ojca. [reklama-ads] Opieka naprzemienna - regulacja prawna Opieka naprzemienna nie została zdefiniowana przez polski Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej KRiO). Omawiane pojęcie pojawiło się w art. art. 2 pkt 16 ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (obecnie uchylony). Regulacja prawa materialnego Wobec braku odpowiedniej regulacji prawnej (tu: regulacji prawa materialnego), powstaje pytanie, jak piecza naprzemienna winna być wykonywana. Odpowiednie wskazówki interpretacyjne zostały zawarte w art. 58 § 1 i § 1a KRiO.    [pomoc]Art. 58 § 1 KRiO W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. [reklama-ads] Art. 58 § 1a KRiO W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.[/pomoc] Jakkolwiek powyższe przepisy prawne odnoszą się do ustanowienia opieki naprzemiennej przy rozwodzie, tak należy je stosować jako wytyczne przy orzekaniu opieki naprzemiennej w ogólności. Orzeczenie o opiece naprzemiennej możliwe jest zarówno w przypadku przedstawienia przez rodziców pisemnego porozumienia o sposobie wykonywania pieczy (które to porozumienie będzie wyszczególniać sposób wykonywania opieki), lecz także wówczas, gdy rodzice nie złożą takiego wniosku. W takim wariancie sąd uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców ma prerogatywę do określenia w wyroku rozwodowym o zasadach dotyczących sprawowania opieki naprzemiennej. Regulacja prawa procesowego [reklama-ads] Przepisy odnoszące się do zagadnienia opieki naprzemiennej zostały unormowane w Kodeksie postępowania cywilnego, lecz i w tym kodeksie próżno szukać omawianego zagadnienia (dalej KPC). Treść art. 582[1] § 4 KPC wskazuje, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach. Podobne sformułowanie zostało zawarte w art. 598[22] oraz art. 756[2] § 2 KPC. Natomiast art. 756[2] § 1 pkt 3 KPC nadmienia, że „uwzględniając wniosek o zabezpieczenie przez uregulowanie sposobu roztoczenia pieczy nad małoletnim dzieckiem poprzez mieszkanie z każdym z rodziców w powtarzających się okresach sąd może zagrozić obowiązanemu nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na wypadek naruszenia ciążących na nim obowiązków”. W trzech z powyższych przepisów (art. 582[1] § 4 KPC, art. 598[22] KPC oraz art. 756[2] § 2 KPC) użyto sformułowania "mieszkania dziecka z każdym z rodziców w powtarzających się okresach", natomiast w ostatnim ze wzmiankowanych (art. 756[2] § 1 pkt 3 KPC) mowa o pieczy nad dzieckiem polegającej na mieszkaniu z każdym z rodziców w powtarzających się okresach. Wszystkie zatem nawiązują do pojęcia opieki naprzemiennej, niemniej – w żadnym z nich nie występuje explicite hasło „opieki naprzemiennej” bądź „pieczy naprzemiennej”. Brak porozumienia między rodzicami w przedmiocie opieki naprzemiennej [reklama-ads] W chwili obecnej brak porozumienia pomiędzy rodzicami co do sposobu sprawowania opieki naprzemiennej nad małoletnim nie będzie stanowić dla wyroku rozwodowego przeszkody co do pozostawienia obojgu rodzicom władzy rodzicielskiej. Zastosowanie znajdzie tu art. 58 § 1a zd. 1 KRiO, ustanawiający dyrektywę przemawiającą za pozostawieniem przez sąd władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Obecne uregulowanie prowadzi do konstatacji, że konflikt pomiędzy rodzicami nie będzie skutkował ograniczeniem ich władzy rodzicielskiej, o ile będzie to lepsze rozwiązanie z punktu widzenia dobra dziecka. Konflikty rodziców bądź problemy we wspólnym wykonywaniu władzy rodzicielskiej będą skutkowały koniecznością wydania przez sąd odpowiednich zarządzeń (art. 109 KRiO). W takim przypadku zgodna z dobrem dziecka nie będzie piecza naprzemienna. [uwaga]Czytaj też: Miejsce pobytu małoletniego dziecka wzór[/uwaga] Opieka naprzemienna a aspekty praktyczne Ustanowienie opieki naprzemiennej przysparza wiele trudności. W polskiej praktyce sądowej wciąż niechętnie ustanawia się pieczę naprzemienną, wskazując w tym zakresie, że silny konflikt pomiędzy rodzicami wyklucza możliwość pieczy naprzemiennej. [rada]W literaturze prawniczej wyrażono pogląd, zgodnie z którym w przypadku pieczy naprzemiennej "podstawowym warunkiem zastosowania tej formy opieki jest wystąpienie takich warunków, które pozwalają antycypować zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych". [/rada] [reklama-ads] Warto zwrócić uwagę, że w zasadzie 3:20(2) modelowych Zasad Europejskiego Prawa Rodzinnego Dotyczących Odpowiedzialności Rodzicielskiej (http://ceflonline.net/principles/), wskazano, że właściwy organ, oceniając zasadność zastosowania pieczy naprzemiennej, powinien wziąć pod uwagę: wiek i opinię dziecka; zdolność i chęć osób, którym przysługuje władza rodzicielska, do współpracy w sprawach dotyczących dziecka, jak również ich sytuację osobistą; odległość między miejscem pobytu osób, którym przysługuje władza rodzicielska, a szkołą dziecka. Opieka naprzemienna - podsumowanie Opieka naprzemienna to rozwiązanie, które zakłada, że dziecko będzie spędzać z każdym rodzicem czas w równej mierze. Regulacja pieczy naprzemiennej nie znalazła swego materialnoprawnego uregulowania w ustawie kodeks rodzinny i opiekuńczy, skutkiem czego nie ma ściśle określonych ram jej stosowania. Wskazuje się jednak, że orzeczenie opieki naprzemiennej możliwe będzie zarówno w przypadku przedstawienia przez rodziców pisemnego porozumienia o sposobie wykonywania pieczy, ale nie jest to element konieczny. Najistotniejszym z punktu widzenia prawnego aspektem przemawiającym za ustanowieniem opieki naprzemiennej będzie dobro dziecka (tu rozumiane jako: możliwości psychofizyczne do spędzania równomiernego czasu z każdym z rodziców), współpraca rodziców w zakresie wzajemnego wychowania małoletniego oraz odległość pomiędzy placówką oświatową a miejscem zamieszkania każdego z rodziców. Uwagi na marginesie [reklama-ads] Zgodnie z art. 1 pkt 1–2 rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw z 27 lutego 2019 r. (Druk sejmowy Nr 3254) planowano wprowadzenie do KRiO szereg unormowań odnoszących się do opieki naprzemiennej. Zgodnie z projektem, nowe brzmienie miały uzyskać art. 58 oraz art. 107 KRiO. Wedle znowelizowanego art. 58 § 1a, w braku porozumienia małżonków o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem sąd rozstrzygał uwzględniając prawo dziecka do wychowywania przez oboje rodziców. Przewidywano też wprowadzenie § 1aa, który miał stanowić podstawę dla orzeczenia, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach. Z kolei w treści art. 107 KRiO planowano dodać § 2a wskazujący, że sąd może określić (pozostawiając wykonywanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom), że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach. Z wprowadzenia zmian jednak zrezygnowano. Przedłożona w dniu 9 kwietnia 2019 r. autopoprawka (Druk sejmowy Nr 3254-A) wprowadziła zmiany do projektu ustawy polegające m.in. na skreśleniu propozycji dotyczących uregulowania w KRiO opieki naprzemiennej. Zgodnie z uzasadnieniem, istniejący obecnie stan prawny należy uznać za optymalny, mimo, że zagadnienia dotyczące tej pieczy naprzemiennej są unormowane wyłącznie w przepisach prawa procesowego. [reklama-ads] [informacja]Podstawa prawna: ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359; dalej: KRiO). ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. – o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r. poz. 2407). ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 1575; dalej: KPC). [/informacja] Polecane wzory pism: Wniosek o przysposobienie dziecka żony wzór Wniosek o zabezpieczenie pieczy nad dzieckiem wzór Wniosek o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka wzór Wniosek o ustanowienie opiekuna prawnego dla małoletniego dziecka wzór Wniosek o zmianę sposobu ograniczenia władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem

3.11.2020 - Przemysław Grzegorczyk