Kontrola drogowa – uprawnienia i obowiązki kontrolującego i kontrolowanego

Najprawdopodobniej u każdego kierowcy widok Policjanta celującego „suszarką” w jego pojazd powoduje przyspieszenie bicie serca i drżenie rąk. Zupełnie niepotrzebnie. Jeżeli nie mamy nic na sumieniu, nie mamy się czego obawiać. Często zatrzymanie naszego auta jest jedynie rutynową kontrolą. Niezależnie od powodu zatrzymania, kontrola drogowa musi odbywać się zgodnie z przepisami prawa.
Kontrola drogowa - uprawnienia i obowiązki kontrolującego i kontrolowanego

Uprawnienie do zatrzymania pojazdu do kontroli, funkcjonariuszom policji daje przepis art. 129 ust.1 ustawy Prawo o Ruchu Drogowym. Zgodnie z nim policjant jest upoważniony do przeprowadzenia kontroli drogowej wobec kierowców poruszających się na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz strefach ruchu.

Szczegółowa regulacja sposobu przeprowadzenia kontroli drogowej, uprawnienia funkcjonariuszy oraz również prawa przysługujące osobom kontrolowanym znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego.

Umundurowani policjanci mają prawo zatrzymać pojazd zarówno w terenie zabudowanym jak i po za nim. Natomiast nieumundurowani funkcjonariusze poruszający się nieoznakowanym samochodem nie mogą dokonywać zatrzymania poza terenem zabudowanym. Wyjątkiem są działania pościgowe, uzasadnione podejrzenie, że poruszający się pojazd pochodzi z przestępstwa lub, że znajdują się w nim osoby, które popełniły przestępstwo.

Jak powinna wyglądać procedura zatrzymania kontrolowanego pojazdu?

Policjant do zatrzymania pojazdu powinien podawać sygnały tarczą tzw. „lizakiem” lub ręką, zaś w warunkach niedostatecznej widoczności, latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym. Funkcjonariusz jadący pojazdem samochodowym może podawać kontrolowanemu polecenia do określonego zachowania się za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych.

Kierujący jest zobowiązany do zatrzymania pojazdu, położenia rąk na kierownicy i pozostawania w pojeździe w oczekiwaniu na nadejście funkcjonariusza.

Co do zasady osoby znajdujące się w kontrolowanym pojeździe powinny przez cały okres kontroli przebywać w samochodzie. Jeżeli jednak ktoś z pasażerów nie czuje się najlepiej, można prosić funkcjonariusza o przyzwolenie na opuszczenie pojazdu.

Pojazd powinien być zatrzymany do kontroli w miejscu nie utrudniającym ruchu innych pojazdów oraz nie stwarzającym zagrożenia dla innych uczestników ruchu. W przypadku zatrzymania w nieodpowiednim miejscu policjant ma prawo wskazać miejsce odpowiednie do przeprowadzenia kontroli, a osoba kontrolowana ma obowiązek udać się za policyjnym radiowozem w miejsce dogodne do przeprowadzenie kontroli.

Przed przystąpieniem do kontroli kierującego oraz sprawdzenia dokumentów, ładunku lub stanu technicznego pojazdu policjant powinien wydać polecenia: unieruchomienia silnika pojazdu; oraz wyjęcia kluczyków ze stacyjki. W sytuacji kontroli na jezdni lub poboczu, należy włączyć światła awaryjne o każdej porze doby.

W czasie interwencji obowiązkiem funkcjonariusza jest podanie kierującemu swojego stopnia, imienia i nazwiska oraz przyczyny zatrzymania. Na żądanie osoby kontrolowanej funkcjonariusz ma obowiązek pokazania również legitymacji służbowej. Policjant nieumundurowany powinien okazać legitymację służbową bez wezwania. Sposób okazania musi umożliwiać odczytanie i zanotowanie danych pozwalających na identyfikację policjanta.

Prawa kontrolowanego

Zatrzymany do kontroli ma prawo do:

  • odmówienia złożenia wyjaśnień w czasie kontroli;
  • obrony – zatrzymany ma prawo do milczenia bądź kłamania (nikt nie musi samemu siebie obciążać);
  • nie zgadzania się ze stanowiskiem kontrolującego funkcjonariusza;
  • nie przyjęcia mandatu;
  • żądania pokwitowania, jeżeli zatrzymano prawo jazdy lub dowód rejestracyjny;
  • rejestrowania obrazu i dźwięk oraz wizerunku funkcjonariusza, nawet bez jego zgody; zatrzymany ma również prawo publikować zarejestrowany przebieg kontroli oraz wizerunek funkcjonariusza bez uzyskania jego zgody;
  • domagania się imienia i nazwiska, numeru służbowego funkcjonariusza oraz podania jego jednostki;
  • złożenia skargi na funkcjonariusza do komendanta jego jednostki;

Kontrolowany, który uzna że, czynności zostały przeprowadzone nieprawidłowo ma prawo do złożenia zażalenia do właściwego miejscowo prokuratora.

Policjant nie może bez uzasadnienia przeszukiwać samochodu, kierowcy czy pasażerów.

Prawo do przeszukania ma funkcjonariusz który, ma uzasadnione podejrzenie, że popełniony został czyn zabroniony. Jeśli dojdzie do przeszukania, przeszukiwany ma prawo żądać od policjanta wydania protokołu z dokonanej czynności.

Co do zasady funkcjonariusze nie powinni nakazywać kierowcy opuszczenia samochodu, gdy nie jest to bezwzględnie konieczne. Konieczność taka może się pojawić, jeśli urządzenie do badania trzeźwości jest zainstalowane w radiowozie, albo jeśli policjanci chcą pokazać kierowcy wykroczenie zarejestrowane videoradarem. Inne zachowanie funkcjonariuszy uznać należy za bezprawne.

Czy kontrole rutynowe kontrole trzeźwości są legalne?

Po wejściu w życie w dniu 1 czerwca 2017 r. noweli przepisów ustawy prawo o ruchu drogowym nie można odmówić badania podczas przesiewowej rutynowej kontroli. Zgodnie nowymi przepisami art. 129ja powyższej ustawy: „W toku kontroli ruchu drogowego uprawniony organ kontroli może poddać kierującego pojazdem lub inną osobę, w  stosunku, do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka działającego podobnie do alkoholu.”

Obecnie policja podczas kontroli drogowej może przeprowadzić badanie trzeźwości kierowcy w każdej sytuacji i bez podania przyczyny

 

Podstawa prawna:

  • ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 1997 Nr 98 poz. 602).
  • rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego.

 

Bartosz Piech
Bartosz Piech
Prawnik specjalizujący się w prawie korporacyjnym oraz prawie zamówień publicznych.

więcej porad

Darowizna w najbliższej rodzinie

Darowizna rodzi obowiązek podatkowy w postaci podatku od spadków i darowizn. Wysokość podatku waha się od 3 do 20 proc. od części darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku. Wyjątek od powyższego stanowi darowizna w najbliższej rodzinie. Jednakże i w tym wypadku nie wszystko jest tak oczywiste. Za darowiznę należy rozumieć nieodpłatne przysporzenie majątkowe w wyniku: dziedziczenia; zapis zwykłego, dalszego lub windykacyjnego; polecenia testamentowego, zachowku, dyspozycji bankowej wkładem na wypadek śmierci, dyspozycji uczestnika otwartego funduszu inwestycyjnego albo specjalistycznego otwartego funduszu inwestycyjnego, nieodpłatnego zniesienia współwłasności, nieodpłatnej renty, czyli regularnego otrzymywania od kogoś pieniędzy albo rzeczy; nieodpłatnego użytkowania; nieodpłatnej służebności. Darowizna w najbliższej rodzinie - grupy podatkowe Ustawa o podatku od spadków i darowizn w sferze darowizn wyróżnia trzy grupy podatkowe: Grupa I Do grupy I należą: małżonek, zstępni (potomkowie danej osoby np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (przodkowie danej osoby np. matka, ojciec, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie. Kwota wolna od podatku to 9.637 zł; Oznacza to, ze osoby należące do I grupy podatkowej, w przypadku otrzymania darowizny przekraczającej kwotę 9.637 zł, muszą zapłacić z tego tytułu odpowiedni podatek do urzędu skarbowego. [rada]Z I grupy podatkowej wyróżniamy tzw. grupę 0. Należą do niej: małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo, ojczym, macocha.  Najbliżsi należący do zerowej grupy podatkowej są zwolnieni z podatku od darowizn. Jednakże należy pamiętać, że darowiznę przekraczającą kwotę 9.637 zł, należy zgłosić do właściwego urzędu skarbowego. Darowizna w grupie 0 będzie zwolniona z podatku tylko w przypadku zgłoszenia jej do US. Nie istnieje żaden limit kwotowy dla darowizny zwolnionej z podatku oraz żadnych warunków dotyczących używania bądź zbycia darowizny.[/rada] Grupa II Należą do niej: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. Kwota wolna od podatku to 7.276 zł; Oznacza to, ze osoby należące do II grupy podatkowej, w przypadku otrzymania darowizny przekraczającej kwotę 7.276 zł, muszą zapłacić z tego tytułu odpowiedni podatek do urzędu skarbowego. Grupa III Grupa ta obejmuje wszystkich innych nabywców. Kwota wolna od podatku to 4.902 zł. Oznacza to, ze osoby należące do III grupy podatkowej, w przypadku otrzymania darowizny przekraczającej kwotę 4.902 zł, muszą zapłacić z tego tytułu odpowiedni podatek do urzędu skarbowego. Co w przypadku, kiedy nie zgłosimy darowizny? Jeżeli osoba objęta zwolnieniem nie zgłosi czynności darowizny, a fiskus się o tym dowie, wtedy musi się ona liczyć z tym, że kwota darowizny będzie podlegała opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Przypomnijmy, że przychody z nieujawnionych źródeł podlegają „karnemu” podatkowi w wysokości 75 proc. [rada]Obowiązek zgłoszenia nabycia darowizny wyłączony jest w przypadku sporządzenia umowy przez notariusza.[/rada] [uwaga]Czytaj też: Gdy ubezpieczyciele próbują oszczędzić na wypłatach OC[/uwaga] Zasady zgładzenia darowizn do urzędu skarbowego Fakt dokonania darowizna w najbliższej rodzinie należy zgłosić w odpowiednim urzędzie skarbowym, korzystając z druku SD-Z2. W przypadku grupy 0 podatnicy mają pół roku od daty otrzymania darowizny lub przyjęcia spadku na zgłoszenie tego faktu. Natomiast reszta osób jedynie miesiąc. Co, jeżeli przedmiotem darowizny są pieniądze? Warto pamiętać, że w przypadku pieniędzy, jedynie darowizna dokonana przelewem na rachunek bankowy lub przekazem pocztowym będzie zwolniona z opodatkowania. Chodzi tu o możliwość udokumentowania transakcji. Przekazanie gotówki do rąk nie korzysta z omawianego zwolnienia.   [informacja]Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.). ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. - o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207 z późn. zm.).[/informacja] Podobne wzory pism: Umowa darowizny rzeczy ruchomej Darowizna kwoty pieniężnej – wzór umowy

Czym jest RODO?

RODO czyli rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych jest unijnym, wiążącym aktem prawnym, który wszedł w życie 24 maja 2016 r. Zacznie obowiązywać 25 maja 2018 roku. Jest to rozporządzenie określające zasady przetwarzania, wykorzystywania i przechowywania danych osobowych.Zmieni się wiele. Rozporządzenia nakłada wiele obowiązki i nowe rodzaje odpowiedzialności, a co najgorsze duże sankcje finansowe. RODO – kogo nie dotyczy? RODO odnosi się do niemal każdego kto w jakikolwiek sposób przetwarza dane osobowe. Nie dotyczy ono jednak: • Osób fizycznych, które w działalności osobistej lub domowej, bez związku z działalnością zawodową lub handlową przetwarzają dane osobowe. • Przetwarzania danych w ramach działalności nieobjętej zakresem prawa Unii, oraz działalności związanej z przetwarzaniem danych przez instytucje unijne czy też dyplomatyczne. • Działalności właściwych organów w celu zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych lub wykonywania kar, w tym ochrony przed zagrożeniami dla bezpieczeństwa publicznego i zapobiegania takim zagrożeniom. RODO – zadania Osoba, która przetwarza dane będzie musiała dostosować systemy informatyczne tak, aby na każde żądanie osoby, której dane dotyczą, można było między innymi usunąć całkowicie jej dane osobowe, lub w innym przypadku przenieść je do innego usługodawcy. Ponadto przedsiębiorca, czyli administrator danych ma obowiązek udzielić informacji na temat danych osobowych osobie, której te dane dotyczą. Od momentu złożenia zapytania ma na to miesiąc. [uwaga]Czytaj: GIODO – nowe szkolenia dla fundacji i stowarzyszeń[/uwaga] RODO – odpowiedzialność Jeśli administrator danych nie będzie przestrzegał regulacji będzie ponosił bezpośrednią odpowiedzialność. Co oznacza, że powierzenie przetwarzania danych osobowych osobie trzeciej nie będzie zwalniało z odpowiedzialności administratora danych osobowych. Każdy podmiot, który przetwarza dane osobowe, musi więc się dobrze przygotować się do wdrożenia RODO. WAŻNE jest to, że w przypadku przedsiębiorców zatrudniających powyżej 250 pracowników, w myśl zasady proporcjonalności, obowiązki wynikające z RODO są wyższe. Takie jak konieczność rejestrowania każdej czynności z zakresu przetwarzania danych osobowych. RODO – kary Jeśli chodzi o kary finansowe to wynoszą one: - 10 milionów euro lub do 2% wartości rocznego światowego obrotu przedsiębiorstwa. - 20 milionów euro lub do 4% wartości rocznego światowego obrotu przedsiębiorstwa. - 100 tysięcy złotych kary administracyjnej, za naruszenia spowodowane przez administrację publiczną (według projektu z dnia 13.09.2017 roku ustawy o ochronie danych osobowych). Pamiętajmy, że są to kary maksymalne. Kary te będą nakładane proporcjonalnie, w zależności od skali naruszenia przepisów.   [informacja]Podstawa prawna: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).[/informacja]