Ryczałt ewidencjonowany stanowi uproszczoną formę opodatkowania działalności gospodarczej. Jednakże nie każdy może skorzystać z takiego rozwiązania. Co więcej, nie każdemu ryczałt będzie się opłacał.

Dlatego też, należy dokładnie zapoznać się z przepisami podatkowymi traktującymi o omawianej formie rozliczenia z fiskusem. Jedynie właściwa ocena swojej sytuacji finansowej pozwoli podjąć korzystną decyzję. 

Ryczałt ewidencjonowany – dla kogo?

Ryczałt ewidencjonowany reguluje ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej jako ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym). Zgodnie z jej treścią z opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym może skorzystać osoba fizyczna:

• prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych; 
• osiągająca przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej;
• będąca osobą duchowną.

Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym ustanawia dodatkowe ograniczenia – limity dla możliwości skorzystania z ryczałtu ewidencjonowanego. Wspomniane grupy podatników skorzystają z omawianej formy podatkowej pod warunkiem, że w poprzednim roku obrotowym:

• uzyskali przychody z działalności prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 2.000.000 euro, lub
• uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 2.000.000 euro.

Kwoty wyrażone w euro przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy. Limit w roku 2021 wynosi 9.030.600 zł.

Ryczałt ewidencjonowany – kto nie skorzysta?

Mimo spełniania powyższych przesłanek, nie każdy skorzysta z ryczałtu. Opodatkowania w tej formie nie stosuje się wobec podatników:

• opłacających podatek w formie karty podatkowej;
• korzystających, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
• osiągających przychody z tytułu prowadzenia aptek;
• osiągających przychody z tytułu działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych;
• osiągających przychody z tytułu działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych;
• wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii;

Ryczałt ewidencjonowany nie dotyczy również podatników, którzy podejmują wykonywanie działalność w roku podatkowym po zmianie wykonywanej działalności:

• samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem;
• w formie spółki z małżonkiem na działalność. która prowadzona będzie samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków;
• samodzielnie przez małżonka na działalność która będzie prowadzona samodzielnie przez drugiego małżonka, o ile małżonek bądź małżonkowie przed wskazaną zmianą opłacali podatek z tytułu tej działalności na zasadach ogólnych.

Dodatkowo jeżeli podatnik prowadzący działalność samodzielnie lub w formie spółki, uzyska z tej działalności przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym, w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i, poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego, nie może skorzystać z ryczałtu – musi opłacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Kiedy zgłosić oświadczenie o wyborze formy opodatkowania?

Jeżeli przedsiębiorca wybrał tę formę opodatkowania dla swojej nowo powstałej firmy, powinien dokonać zgłoszenia w urzędzie skarbowym (właściwym dla miejsca zamieszkania podatnika). Oświadczenie o wyborze należy złożyć do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Zgłoszenia można dokonać już podczas składania wniosku rejestracyjnym CEIDG-1.

Z kolei, gdy podatnik zamierza przejść na ryczałt w trakcie prowadzenia działalności, zgłoszenie do fiskusa musi złożyć do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym lub do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.

Ryczałt ewidencjonowany – jakie są stawki podatku?

Zasada ogólna wskazuje, iż podatek zryczałtowany płaci się od przychodów z działalności gospodarczej. Jednakże stawka tego podatku jest zróżnicowana. Jej wysokość jest w pełni zależna jest od rodzaju prowadzonej działalności. Ustawa wyróżnia stawki w wysokości: 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12,5%, 15% i 17%.

Co istotne, możliwe jest opłacanie ryczałtu według kilku stawek, jeżeli wskazuje na to różnorodność rodzajów wykonywanej działalności.

Stawka 2%

Stawka 2% jest przeznaczona dla przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako ustawa o PIT), za które uważa się również przychody ze sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli:

1. przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyłączeniem uboju zwierząt rzeźnych i obróbki poubojowej tych zwierząt, w tym również rozbioru, podziału i klasyfikacji mięsa, przemiału zbóż, wytłoczenia oleju lub soku oraz sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów i kiermaszy;
2. jest prowadzona ewidencja sprzedaży, o której mowa w ust. 1e ustawy o PIT;
3. ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody (art. 20 ust. 1c ustawy o PIT).

Stawka 3%

Stawka 3% przeznaczona jest dla przychodów:

1. z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%;
2. z działalności usługowej w zakresie handlu;
3. ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą (PKWiU 01.62.10.0);
4. z działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych surowców pochodzących z własnych połowów, z wyjątkiem sprzedaży konserw oraz prezerw z ryb i innych surowców z połowów,
5. o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 i 5-10 ustawy o PIT;
6. z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku przedsiębiorstwa w spadku;
7. z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku wykorzystywanych w pozarolniczej działalności gospodarczej, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności, i dniem jego zbycia nie upłynęło sześć lat, będących:
   1. środkami trwałymi podlegającymi ujęciu w wykazie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
   2. składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1 ustawy o PIT, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa, ustalona zgodnie z art. 22g ustawy o podatku dochodowym, nie przekracza 1500 zł;
   3. składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy rokowi lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych.

Stawka 5,5%

Stawka 5,5% jest przeznaczona dla przychodów:

1. prowadzenia działalności wytwórczej;
2. robót budowlanych lub z przewozu ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton;
3. odpłatnego zbycia świadectw pochodzenia, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;
4. z prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży:
   1. jednorazowych biletów komunikacji miejskiej;
   2. znaczków do biletów miesięcznych;
   3. znaczków pocztowych;
   4. żetonów i kart magnetycznych do automatów.

Stawka 8,5%

Stawka 8,5% przeznaczona jest dla przychodów: 

1. z działalności usługowej, w tym gastronomicznej w zakresie przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5% alkoholu (z wyjątkiem tych objętych stawką 3% lub 5,5%);
2. z działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego;
3. z działalności bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałych usług w zakresie kultury (PKWiU dział 91);
4. prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu;
5. prowizji uzyskanej przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy;
6. z usług świadczonych w przedmiocie zwalczania pożarów i zapobiegania im;
7. z usług świadczonych w zakresie edukacji (PKWiU dział 85), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów;
8. o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym;

Stawka 8,5% i 12,5%

8,5% stawka ryczałtu dotyczy przychodów do kwoty 100.000 zł, natomiast powyżej tej kwoty obowiązuje stawka 12,5%. Liczona jest ona od przychodów:

1. o których mowa w art. 6 ust. 1a;
2. o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym;
3. ze świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem (PKWiU dział 55);
4. ze świadczenia usług wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych (PKWiU 68.20.1);
5. z wykonywania usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych (PKWiU dział 72),
6. ze świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem (PKWiU dział 87), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów;
7. z wynajmu i dzierżawy:
   1. samochodów osobowych i furgonetek, bez kierowcy (PKWiU 77.11.10.0);
   2. pozostałych pojazdów samochodowych (z wyłączeniem motocykli), bez kierowcy (PKWiU 77.12.1);
   3. środków transportu wodnego bez załogi (PKWiU 77.34.10.0);
   4. środków transportu lotniczego bez załogi (PKWiU 77.35.10.0);
   5. pojazdów szynowych (bez obsługi) (PKWiU 77.39.11.0);
   6. kontenerów (PKWiU 77.39.12.0);
   7. motocykli, przyczep kempingowych i samochodów z częścią mieszkalną, bez kierowcy (PKWiU 77.39.13.0),
   8. własności intelektualnej i podobnych produktów z wyłączeniem prac chronionych prawem autorskim (PKWiU 77.40).

Stawka 10%

Stawka 10% jest przeznaczona dla przychodów z odpłatnego zbycia praw majątkowych lub nieruchomości będących:

1. środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w wykazie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
2. składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa, ustalona zgodnie z art. 22g ustawy o podatku dochodowym, nie przekracza 1 500 zł,
3. składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych,
4. składnikami majątku stanowiącymi spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, które nie podlegają ujęciu w wykazie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
5. składnikami majątku przedsiębiorstwa w spadku.

Nie ma przy tym znaczenia okres nabycia powyższych praw lub nieruchomości – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 10% uzyskanego przychodu, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z pozarolniczej działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności, i dniem jego zbycia nie upłynęło sześć lat.

Stawka 15%

15% stawka jest przeznaczona dla przychodów z działalności:

1. świadczących usługi parkingowe;
2. związane z zakwaterowaniem;
3. w zakresie oprogramowania;
4. świadczące usługi fotograficzne;
5. zajmujących się reprodukcją komputerowych nośników informacji;
6. zajmujących się doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego;
7. zajmujących się obsługą centrali radio-taxi;
8. pośredniczących w sprzedaży hurtowej;
9. pośredniczących w sprzedaży hurtowej samochodów osobowych oraz części i akcesoriów do nich;
10. pośredniczących w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich.

Stawka 17%

17% stawka jest przeznaczona dla przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywanej osobiście, wyłącznie na rzecz osób fizycznych przez:

1. lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii;
2. techników dentystycznych;
3. felczerów, położne, pielęgniarki;
4. tłumaczy;
5. nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny.

Ryczałt ewidencjonowany – czy jest korzystny dla każdego?

Na wstępie można jednoznacznie stwierdzić, że ryczałt ewidencjonowany nie jest dla każdego przedsiębiorcy. Omawiana forma opodatkowania jest opłacalna jeżeli podatnik osiąga relatywnie wysokie przychody, przy bardzo niskich kosztach. Istotny jest także rodzaj działalności – od niej zależy stawka.

Jak widać, fakt że koszty nie obniżają podstawy opodatkowania, może mocno dotknąć portfel podatnika korzystającego z ryczałtu. Stąd też forma ta jest, co do zasady, przeznaczona dla przedsiębiorców, którzy generują minimalne koszty uzyskania przychodu. Ryczałt będzie opłacalny dla osób na kontraktach B2B oraz podatników, których działalność łapie się do niższych stawek opodatkowania (2%, 3%, 5,5% oraz 8,5%).