Transgraniczne przeniesienie spółki wiąże się nierozłącznie z przeniesieniem statutowej siedziby spółki prawa handlowego z terytorium Polski do innego państwa Unii Europejskiej.

W wyniku przeniesienia przedsiębiorstwa, spółka zostaje wykreślona z KRS i zostaje zarejestrowana w rejestrze spółek państwa przeniesienia. Najistotniejsze dla polskiego przedsiębiorcy jest, aby jego firma w państwie docelowym mogła zachować wszystkie swoje prawa i obowiązki.

Transgraniczne przeniesienie spółki a prawo

Przeniesienie transgraniczne spółek w obrębie Unii Europejskiej umożliwia Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 49 i art. 54 Traktatu państwa członkowskie UE korzystają ze swobody przedsiębiorczości oraz swobody przepływu osób, kapitału i usług na terenie Wspólnoty.

Prawo do przenoszenia swojej działalności w ramach całej UE gwarantuje natomiast art. 19 ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe. Zgodnie z tym przepisem po przeniesieniu siedziby do innego państwa, spółka podlega prawu państwa przeniesienia. Dodatkowo, jeżeli przewiduje to prawo obu państw, osobowość prawna spółki uzyskana w państwie pierwotnym, po przeniesieniu zostaje zachowana.

W Polsce kwestie przekształceń transgranicznych reguluje Kodeks spółek handlowych. Zgodnie z KSH swoje siedziby mogą przenieść zarówno spółki osobowe, jak i kapitałowe.

Przekształcenie spółki jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga uchwały wspólników, z kolei spółka akcyjna wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Zarówno uchwała wspólników jak i uchwała wolnego zgromadzenia powinna zostać sporządzona przez notariusza.

Przeniesienie transgraniczne spółki skutkuje utworzeniem nowej spółki w państwie docelowym, wyposażonej w majątek spółki pierwotnej. Jednocześnie byt prawny spółki w Polsce ulega zakończeniu.

Transgraniczne przeniesienie spółki a rzeczywistość

Dotychczas przekształcenia transgraniczne były bardzo problematyczne. Przedsiębiorca chcący przenieść swoją siedzibą, musiał liczyć się z tym, iż najpierw będzie musiał rozwiązać swoją spółkę w Polsce.

Co więcej, rozwiązanie to wiązało się z koniecznością przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, tj. wymagało całkowitego zakończenia działalności w aktualnej formie, przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, zakończenia bieżących interesów, wypełnienia wszelkich zobowiązań, ściągnięcia wierzytelności oraz upłynnienia majątku spółki.

Dopiero po tym przedsiębiorca mógł rozpocząć prowadzenie firmy od nowa w państwie przeniesienia.

Dodatkowo ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nakładała na wspólników rozwiązanej spółki obowiązek podatkowy w wysokości 19% od wartości uzyskanych dochodów z tytułu udziałów w zysku spółki. Przeniesienie siedziby pomimo faktu, iż byt prawny spółki był kontynuowany za granicą, wiązało się z obowiązkiem realizacji zysków spółki z prowadzonej działalności.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 25 października 2017 roku

Całą sytuację zmienił wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 25 października 2017 r. w którym stwierdzono, że przepisy nakazujące likwidację spółki w procesie przenoszenia siedziby z Polski do innego państwa UE są niezgodne z zasadą swobody przedsiębiorczości.

TSUE orzekł, że przepisy KSH są niezgodne z prawem wspólnotowym, co z kolei oznaczało, że polscy przedsiębiorcy mają prawo przenosić swoje siedziby na terenie całego obszaru UE, przy zachowaniu osobowości prawnej oraz wszystkich praw i obowiązków spółki.

Trybunał uznał, że przepisy art. 49 i art. 54 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej stoją na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, jeżeli przepisy krajowe uzależniają przeniesienie statutowej siedziby spółki od przeprowadzenia jej likwidacji.

Dzięki stanowisku Trybunału z 25 października 2017 r. polscy przedsiębiorcy uzyskali pełne prawo do swobodnego przekształcania się w spółki prawa innego państwa, o ile spełniają wymagania stawiane przez systemy prawne państw przeniesienia.

Unijna zasada swobody przedsiębiorczości daje każdej polskiej spółce prawo do przekształcenia transgranicznego, o ile spółka ta powstała zgodnie z prawem gospodarczym państwa członkowskiego UE. Powyższe ma zastosowanie także w sytuacji, kiedy przeniesieniu siedziby nie towarzyszy rzeczywiste przeniesienie przedsiębiorstwa.

Ograniczenie swobody przedsiębiorczości może mieć miejsce jedynie w sytuacji, gdy zostanie uzasadnione nadrzędnymi względami interesu publicznego danego państwa. Przy czym te ograniczenia powinny być odpowiednie w stosunku do potrzeb i celów polityki gospodarczej danego państwa.

Polska praktyka wreszcie zgodna z prawem unijnym

Po wydaniu wyroku przez TSUE judykatura w Polsce zmieniła swój pogląd na przekształcenia transgraniczne. Do tej pory sądy gospodarcze nie uwzględniały wniosków o wykreślenie spółki z KRS na podstawie uchwały o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, jeżeli wnioskodawcy nie udowodnili przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.

Obecnie sądy mają obowiązek wykreślać spółkę z rejestru KRS, nie wymagając przy tym przeprowadzenia likwidacji. Dzięki temu spółka realnie zachowuje swój byt prawny i ma możliwość kontynuowania swojej dotychczasowej działalności.

Przepisy prawa krajowego wciąż nie zostały zmienione, jednakże dzięki modyfikacji linii orzecznictwa polskich sądów aktualnie polscy przedsiębiorcy posiadają realną możliwość na transgraniczną zmianę siedziby swojej firmy na terytorium innego państwa UE bez konieczności przeprowadzenia likwidacji i rozwiązania spółki.