Uprawnienia rodzicielskie ojca – pracownika

Coraz więcej małżeństw decyduje się na zmianę modelu wychowawczego. Wielokrotnie, po urodzeniu dziecka, matka zostaje aktywna zawodowo. Ostatnie zmiany w Kodeksie cywilnym sprawiły, że uprawnienia rodzicielskie ojca zostały rozszerzone, dzięki czemu podział obowiązków rodzinno-zawodowych stał się łatwiejszy do zrealizowania.
Uprawnienia rodzicielskie ojca - pracownika

Uprawnienia rodzicielskie ojca, jakie przysługują mu w związku z zatrudnieniem na umowie o pracę to m.in.

  • urlop okolicznościowy;
  • urlop ojcowski;
  • urlop rodzicielski
  • urlop macierzyński;
  • urlop wychowawczy.

Urlop okolicznościowy

Urlop okolicznościowy „świeży przyszły tata” może otrzymać już w czasie ciąży żony. Zgodnie z rozporządzeniem ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. pracownik ma prawo do opieki nad członkiem rodziny maksymalnie do 14 dni w roku kalendarzowym. Za okres zwolnienia przysługuje pracownikowi zasiłek opiekuńczy w wysokości 80 proc. wynagrodzenia zasadniczego.

Natomiast od razu po narodzinach dziecka, z tego tytułu, pracownikowi przysługują dwa dni urlopu okolicznościowego. Czas ten daje pracownikowi prawo do wynagrodzenia, wyliczanego analogicznie jak przy urlopie wypoczynkowym.

Urlop ojcowski

Pracownikowi ojcu przysługuje urlop ojcowski w wymiarze dwóch tygodni. Pracownik otrzymuje go na swój pisemny wniosek, który powinien zostać złożony nie później niż siedem dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Urlop ojcowski przysługuje pracownikowi do czasu ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia.

Urlop macierzyński

Wbrew mylącej nazwie, do urlopu macierzyńskiego prawo posiadają oboje rodzice. Wymiar urlopu jest uzależniony od liczby urodzonych dzieci w czasie jednego porodu. Może wynosić od 20 do 37 tygodni.

Wymiar urlopu będzie wynosił:

  • 20 tygodni w przypadku narodzin jednego dziecka przy jednym porodzie;
  • 31 tygodni w przypadku narodzin dwójki dzieci przy jednym porodzie;
  • 33 tygodni w przypadku narodzin trójki dzieci przy jednym porodzie;
  • 35 tygodni w przypadku narodzin czwórki dzieci przy jednym porodzie;
  • 37 tygodni w przypadku narodzin piątki i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Pierwsze 8 tygodni przysługują jedynie matce dzieci, natomiast po tym okresie, w sytuacji, gdy matka wymaga hospitalizacji, ojciec może wykorzystać następną część urlopu. Czas wykorzystanego przez ojca urlopu macierzyńskiego musi odpowiadać okresowi hospitalizacji matki.

Po 14 tygodniach urlopu macierzyńskiego matka może całkowicie zrezygnować z pozostałej części urlopu na rzecz ojca. Urlop macierzyński ojca powinien przypadać bezpośrednio po dniu zakończenia urlopu przez matkę.

Zasadą jest, że łączny wymiar urlopu obojga rodziców z tytułu urlopu macierzyńskiego nie może przewyższać całkowitego wymiaru tego urlopu.

Urlop rodzicielski

Z urlopu rodzicielskiego można skorzystać bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Jego wymiar to 32 lub 34 tygodnie, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Z urlopu rodzicielskiego mają prawo korzystać oboje rodzicie. W sytuacji, kiedy oboje rodziców chce z niego korzystać, łączny czas trwania ich urlopów nie może przekroczyć wyznaczonego okresu (32 lub 34 tygodni). Rodzice mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego w maksymalnie 4 częściach. Pierwszy z tych okresów powinien przypadać bezpośrednio po okresie urlopu macierzyńskiego.

Rodzice mogą wykorzystać ten urlop do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat. Dodatkowo 16 tygodni urlopu rodzicielskiego można wykorzystać w innym terminie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu.

Urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy może zostać wykorzystany przez obojga rodziców do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. W przypadku dziecka niepełnosprawnego termin wykorzystania dodatkowego urlopu wychowawczego wydłuża się do 18. roku życia.

Aby rodzice mogli udać się na urlop wychowawczy, muszą być pracownikami przez co najmniej sześć miesięcy.

Urlop wychowawczy to maksymalnie 36 miesięcy. Wymiaru urlopu nie może wykorzystać wyłącznie jeden rodzic, okres ten musi zostać podzielony na oboje rodziców. Pełny wymiar urlopu będzie przysługiwał ojcu wyłącznie w sytuacji, gdy matka dziecka nie żyje, lub gdy matka dziecka została ograniczona, lub pozbawiona władzy rodzicielskiej.

Oboje rodzice mogą przebywać na urlopie wychowawczym jednocześnie.

W czasie urlopu pracownikowi nie przysługuje prawo do wynagrodzenia. Urlop wychowawczy wlicza się jednak do okresu zatrudnienia.

Warto pamiętać, że ojciec, który chce skorzystać z urlopu wychowawczego, powinien złożyć pisemny wniosek u pracodawcy nie później niż 21 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu.

Dni na opiekę

Pracownik, który wychowuje co najmniej jedno dziecko do 14. roku życia, ma prawo do dwóch dni urlopu w ciągu roku kalendarzowego. Wymiar ten nie ulega zwiększeniu w związku z posiadaniem większej liczby dzieci.

Ochrona pracownika-ojca

Pracownik ojciec nie może zostać zwolniony z pracy, w czasie kiedy przebywa na urlopie ojcowskim, macierzyńskim oraz rodzicielskim. Natomiast po zakończeniu ww. urlopów pracodawca musi dopuścić pracownika do pracy.

Pracodawca nie może również, bez zgody pracownika będącego ojcem dziecka do lat 4, zatrudnić go w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz nie może delegować go poza stałe miejsce pracy.

Radosław Pilarski
Radosław Pilarski
Adwokat oraz doradca restrukturyzacyjny z wieloletnim doświadczeniem w prawie cywilnym, gospodarczym oraz upadłościowym i restrukturyzacyjnym.

więcej porad

Książeczka sanepidowska – wszystko, co należy o niej wiedzieć

Należy zwrócić uwagę, że obowiązująca Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie reguluje obowiązku posiadania książeczki sanepidowskiej. Ustawa wspomina natomiast o orzeczeniu do celów sanitarno-epidemiologicznych. [reklama-ads] W związku z faktem, że ustawa nie określa formy jaką powinno owe orzeczenie posiadać, książeczka sanepidowska w dalszym ciągu jest stosowana. Pełni ona rolę orzeczenia sanitarno-epidemiologicznych. Nazewnictwo nie ma to jednak większego znaczenia, gdyż procedura wyrobienia orzeczenia jest tożsama z poprzednią procedurą wyrobienia książeczki sanitarno-epidemiologicznej Książeczka sanepidowska - kogo obowiązuje wymóg jej posiadania? Wymóg książeczki sanepidowskiej najczęściej możemy spotkać w ogłoszeniach pracy związanych z gastronomią. Posiadać powinni ją osoby zatrudnione w zakładach produkcyjnych oraz miejscach sprzedaży artykułów spożywczych. Spośród zawodów, których wymogiem są badania sanepidowskie możemy wymienić piekarza, masarza, kucharza, kelnera i barmana. Kolejną dziedziną zawodową w której wymagana jest książeczka sanepidowska jest branża medyczna. Obowiązkiem tym są objęci głównie lekarze, pielęgniarki, położne i salowe. Wymóg dotyczy także studentów kierunków medycznych w czasie praktyk zawodowych. Książeczka sanepidowska jest wymagana również od osób pracujących przy produkcji leków zażywanych doustnie. Co więcej książeczke sanepidowską muszą posiadać również osoby pracujące w zawodzie, w którym ma się kontakt z dużą liczbą ludzi lub dziećmi poniżej 6. roku życia. Co sprawdzają badania sanepidowskie wymagane do wyrobienia książeczki? [reklama-ads] Badania sanepidowskie (sanitarno-epidemiologiczne) sprawdzają obecność pałeczek duru brzusznego, durów rzekomych A, B, C, pałeczki Salmonelli i Shigelli w organizmie padanego. W ramach badania możliwe jest wykrycie również prątków gruźlicy lub innych czynników chorobotwórczych. Książeczka sanepidowska - jak wyrobić? Książeczka sanepidowska wyrabiana jest w Stacji Sanitarno-Epidemiolgicznej, inaczej Sanepidzie. Aby wyrobić książeczkę konieczne jest pozostawanie materiału (wydzieliny) do badania. Kolejno, po otrzymaniu wyników badań należy udać się do lekarza medycyny pracy, który może zlecić wykonanie dodatkowych badań. Lekarz medycyny pracy po przeprowadzeniu badań oraz na podstawie wyników badań laboratoryjnych wydaje orzeczenie lekarskie. Orzeczenie może stwierdzić brak przeciwwskazań do wykonywania pracy, bądź czasowe lub trwałe przeciwwskazanie do jej wykonywania. Ile jest ważna książeczka sanepidowska? Ustawa dot. orzeczeń sanitarno-epidemiologicznych nie normuje okresów ważności takiego orzeczenia. Samą książeczkę sanitarno-epidemiologiczną wyrabia się raz na całe życie. Jednakże badania nie posiadające ważności bezterminowej, powinny być systematycznie powtarzane. [reklama-ads] Decyzję o częstotliwości ponawiania badań wydaje lekarz medycyny pracy. Wpływ na ten okres mają wyniki badań lekarskich i laboratoryjnych, a także rodzaj wykonywanej pracy. Ile kosztuje wyrobienie książeczki sanepidowskej?  - koszty wyrobienia  Badania materiału na nosicielstwo prątków gruźlicy lub innych czynników chorobotwórczych, w zależności od placówki, to 50 - 100 złotych. Badanie lekarskie również kosztuje około 50-100 złotych. Koszt zakupu papierowej książeczki to około 5 złotych. Przyjmuje się, że koszty wyrobienia książeczki sanepidowskiej w całości powinien pokryć pracodawca, jednakże w praktyce pracodawcy często próbują przenieść to obciążenie na pracownika. [reklama-ads] Polecane wzory pism: Wniosek do Sanepidu o odbiór lokalu Wniosek o odbiór lokalu przez Sanepid Jak napisać Donos do Sanepidu? WZÓR Donos do Sanepidu wzór Skarga do Sanepidu wzór

Testament – jakie są jego rodzaje?

Aby móc sporządzić testament, spadkobierca musi posiadać pełna zdolność do czynności prawnych. Taką zdolność posiadają osoby, które ukończyły 18 lat lub, które zawarły wcześniej związek małżeński (kobiety od 16 roku życia) oraz nie zostały ubezwłasnowolnione. Osoby dysponujące swoim majątkiem muszą mieć zdolność testowania w chwili sporządzania testamentu. Chwila otwarcia spadku nie ma tu znaczenia. Jeżeli testament nie zostanie odwołany przez testatora, będzie on ważny niezależnie od ilości czasu, jaki upłyną pomiędzy jego sporządzeniem a śmiercią spadkodawcy. [rada]Testament nie jest czynnością ostateczną, w czasie życia testatora może być on zmieniany wielokrotnie. Obowiązującym będzie ten, który został opatrzony najpóźniejszą datą. W przypadku, jeżeli np. spisaliśmy testament notarialny, następnie zaś sporządzimy następny – holograficzny, wtedy za obowiązujący zostanie uznany testament własnoręczny. Odmienna sytuacja będzie miała miejsce, jeżeli testamentu własnoręcznego nie opatrzylibyśmy datą sporządzenia. Wtedy obowiązujący będzie testament opatrzony najpóźniejszą datą.[/rada] Testament może przyjąć wiele form, jednakże przyjmując podział kodeksowy, dzielimy je na zwykłe oraz szczególne. Testamenty zwykłe  Testamenty zwykłe to holograficzne (własnoręczne), notarialne oraz allograficzne. Mogą być one sporządzone w każdym czasie, przez każdą osobę, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Testament holograficzny własnoręczny Zgodnie z art. 949 § 1 k.c. testament ten będzie ważny, o ile spadkodawca sporządzi go w całości pismem ręcznym, podpiszę i opatrzy datą. Testament sporządzony przy pomocy komputera lub maszyny do pisania będzie nieważny. To samo dotyczy sytuacji, kiedy testament sporządzi w naszym imieniu pełnomocnik. Należy pamiętać, że testament bez podpisu spadkodawcy będzie nieważny. Brak daty natomiast nie spowoduje nieważności testamentu. Wyjątkiem będzie sytuacji w której spadkodawca sporządzi inny testament, który zostanie opatrzony datą. Testament sporządzony własnoręcznie nie wymaga świadków. Jednakże dla bezpieczeństwa naszego majątku warto powiadomić zaufaną osobę o sporządzeniu swojej ostatniej woli. Testament można również oddać na przechowanie notariuszowi – fakt ten zostanie odnotowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów. Testament notarialny Testament sporządzony zostaje w obecności notariusza. Ma on formę aktu notarialnego (art. 950 k.c.). To notariusz spisuje oświadczenie ostatniej woli spadkodawcy, następnie odczytuje ją na głos. Jeżeli testator nie zgłasza zastrzeżeń, podpisuje się on pod aktem. Testament allograficzny Testament allograficzny zgodnie z art. 951. § 1 k.c. może zostać sporządzony ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego, w obecności dwóch świadków. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. W sytuacji kiedy spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. Urzędnik oraz świadkowie testatora muszą być obecni w czasie składania oświadczenia wyrażającego jego ostatnią wolę, spisania protokołu, jego odczytania i podpisania. Obecność jedynie przy odczytaniu protokołu wcześniej przygotowanego, jest niewystarczająca. Testamentu allograficznego nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme. Testamenty szczególne Do testamentów szczególnych zaliczamy: testament ustny, podróżny oraz wojskowy. Testamenty te mogą być sporządzone jedynie w wyjątkowych okolicznościach. Dodatkowo posiadają one swoją „datę ważności”. Testament ustny Testament ustny będzie ważny, jeżeli spadkodawca złoży oświadczenie swojej ostatniej woli ustanie, w obecności co najmniej trzech świadków (art. 952 § 1 k.c.). Testament ten nie może zostać złożony w każdych okolicznościach. Testament taki może być sporządzony tylko wtedy, jeżeli: istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy; wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Obawa rychlej śmierci jest pojęciem nieostrym. Przesłanką ta musi zatem być zawsze badana indywidualnie i oceniana w zależności od okoliczności sprawy. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 lutego 2008 roku (sygn. akt: I CSK 381/07), stwierdził, że „obawa rychłej śmierci nie może być utożsamiana z lękiem ani strachem przed śmiercią. Wymaga bowiem świadomości po stronie spadkodawcy zbliżającej się śmierci. Obawa może być wynikiem podeszłego wieku, nagłej choroby, nieszczęśliwego wypadku. Istotną rolę odgrywają także subiektywne przekonania samego spadkodawcy oparte na rzeczywistych zdarzeniach”. [rada]Testament ustny sporządzony przed samobójstwem nie jest uznawany za sporządzony w warunkach obawy rychłej śmierci.[/rada] Drugą przesłanką jest szczególna okoliczność uniemożliwiająca lub w znaczny sposób utrudniająca zachowanie zwykłej formy testamentu. Tak jak w przypadku powyżej, stwierdzenie to jest niezdefiniowane w kodeksie. Należy więc uznać, że za szczególne okoliczności to zjawiska mające wpływ na życie spadkobiercy, a na które nie ma on żadnego wpływu. Może to być np. klęski naturalne, jak również nieważność testamentu allograficznego. Potwierdzenie treści Testament ustny dla swej ważności wymaga potwierdzenia pisemnego lub sądowego. Obie te możliwości się wzajemnie wykluczają. Niepotwierdzenie treści testamentu ustnego skutkuje jego nieważnością. Pismo stwierdzające treść testamentu ustnego powinno być sporządzone przez jednego ze świadków lub przez osobę trzecią. Powinno zawierać miejsce, datę oraz treść oświadczenia ostatniej woli testatora, miejsce i datę potwierdzenia testamentu, podpis testatora, świadków i osoby sporządzającej pismo. Potwierdzenie sądowe polega na ustaleniu i potwierdzeniu testamentu przez sąd. Obywa się to przez zgodne oświadczenia świadków złożone przed sądem. Potwierdzenie to może nastąpić wyłącznie w ciągu 6 miesięcy od otwarcia spadku. [rada]Testament ustny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego. Testament pozostaje ważny, jeśli spadkodawca zmarł przed upływem 6 miesięcy od jego sporządzenia.[/rada] Testament podróżny Na mocy art. 953 k.c. podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą. Spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania. Następnie pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. W przypadku śmierci spadkobiercy kapitan statku lub samolotu przekazuje sądowi rejonowemu właściwemu dla pierwszego portu polskiego, do którego statek zawinął. Za granicą testament przekaże polskiemu urzędowi konsularnemu. [rada]Testament podróżny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego. Testament pozostaje ważny, jeśli spadkodawca zmarł przed upływem 6 miesięcy od jego sporządzenia.[/rada] Testament wojskowy Przepis art. 954 k.c. w kwestii testamentów wojskowych odsyła do rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej wydanego w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości. Zgodnie z rozporządzeniem testament wojskowy można sporządzić tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli. W chwili obecnej możliwość sporządzenia testamentu wojskowego dotyczy jedynie żołnierzy przebywających na misjach zagranicznych. [rada]Testament podróżny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego. Testament pozostaje ważny, jeśli spadkodawca zmarł przed upływem 6 miesięcy od jego sporządzenia.[/rada] Kto może zostać świadkiem?  Przepisy ściśle określają, kto nie może być świadkiem testamentu. Art. 956 k.c. w sposób jednoznaczny reguluje, iż bezwzględnie świadkiem nie może być osoba, która: nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych; jest niewidoma, głucha lub niema; nie może czytać i pisać; nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament; jest skazana prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania. [rada]Testament sporządzony w obecności takiej osoby jest nieważny. [/rada] Z kolei art. 957 k.c. reguluje, że świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być także osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakaś korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek testatora; krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia testatora; osoby pozostające w stosunku przysposobienia ze spadkodawcą. Testament sporządzony z udziałem takiej osoby, będzie ważny z wyłączeniem postanowień, które przysparza korzyść tej osobie lub jej najbliższym. [informacja]Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U.2018.0.1025).[/informacja] Polecane wzory pism: Testament wzajemny małżonków wzór Testament własnoręczny – wzór Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu Odpowiedź na wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wzór Ugoda o zachowek wzór