Zatarcie skazania to instytucja prawa karnego, dzięki której po upływie określonego czasu, skazanie za przestępstwo uznaje się za niebyłe. Prawo karne, prócz funkcji represyjnej, ma za zadanie również wychowanie oraz ułatwienie powrotu do społeczeństwa. Zatarcie skazania ułatwia resocjalizację osób, które już odbyły karę.
Zatarcie skazania zostało uregulowane w przepisach art. 106 – 108 Kodeksu karnego. Polega ono na tym, że po spełnieniu określonych warunków, osoba pomimo wcześniejszego skazania uznana zostaje za osobę niekaraną. Jednocześnie wpis o skazaniu usuwa się z Krajowego Rejestru Karnego.
Po zatarciu skazania, domniemywa się, że czyn przestępny nigdy nie został dokonany. Skazany jest traktowany jakby do skazania w ogóle nie doszło. Zatarcie skazania powoduje więc, że skazany odzyskuje status osoby niekaranej w każdym możliwym znaczeniu tego słowa.
Przesłanki zatarcia skazania
Co do zasady zatarcie skazania dokonywane jest z mocy samego prawa. Jedyną konieczną przesłanką jest upływ określonego czasu.
Zgodnie z art. 107 k.k. zatarcie skazania następuje po upływie:
- 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary pozbawienia wolności, 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności;
- 3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary ograniczenia wolności;
- 1 rok od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary grzywny;
- 1 rok od wydania prawomocnego orzeczenia, w przypadku odstąpienia od wymierzenia kary;
- 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, w przypadku wymierzenia kary w zawieszeniu.
W przypadku orzeczenia środka karnego, przepadku lub środka kompensacyjnego, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Wyjątek stanowi norma zastosowana w art. 107 § 2 k.k. Zgodnie z tym przepisem, na wniosek skazanego, wobec którego wymierzono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat, sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, o ile skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego. Nie jest przy tym możliwe wcześniejsze zatarcie skazania w przypadku skazania na karę w zawieszeniu.
Szczególny wyjątek od zasady zatarcia skazania stanowi przypadek przewidziany w art. 4 k.k. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu. Zatarcie to następuje z mocy prawa.
Odnosząc się do zatarcia skazania w przypadku wykroczenia, zgodnie z art. 46 § Kodeksu wykroczeń, zatarcie skazania następuje po upływie 2 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary.
Czy wszystkie przestępstwa podlegają skazaniu?
Zgodnie z obowiązującą ustawą karną, nie wszystkie przestępstwa ulegają zatarciu. Ustawodawca chcąc otoczyć szczególną ochroną małoletnich, ustanowił, że przestępstwa o charakterze seksualnym przeciwko nieletnim nie podlegają zatarciu. Przepis art. 106a k.k. stanowi, iż nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15.
Zatarcie przy zbiegu skazań
W przypadku skazania za kilka przestępstw popełnionych w różnych odstępach czasowych, nie jest możliwe zatarcie skazania etapami. Należy pamiętać, że zatarcie skazania odnosi się do osoby, a nie do czynu. W związku z tym zatarcie następuje wobec wszystkich wyroków.
Przepis art. 108 k.k. stanowi wprost, iż w przypadku gdy sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw; jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo; dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.
Zaświadczenie o niekaralności
Zaświadczenie o niekaralności otrzymamy w punktach informacyjnych Krajowego Rejestru Karnego znajdujących się niektórych sądach. Zapytanie takie można złożyć również za pomocą poczty lub online poprzez system e-krk. Zaświadczenia wydawane są w terminie do 7 dni roboczych. Więcej informacji TUTAJ.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553).
- ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114).
- ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U. 2000 nr 50 poz. 580 z późn. zm.)
więcej porad
Prawo cytatu na YouTube
Jak rozumieć prawo cytatu i kiedy możemy z niego korzystać?
Prawo cytatu jest niejednokrotnie rozumiane jako możliwość wykorzystania 30 sekund materiału muzycznego lub minuty filmu w całym swoim materiale. Jest to przekonanie błędne.
Istotą prawa cytatu nie jest przyzwolenie na korzystanie z cudzego utworu w określonych ramach czasowych, a umożliwienie posiłkowania się cudzym utworem. Słynnym wyrokiem dla prawa cytatu jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku (I CK 232/04), w którym stanowisko sądu jasno określa, jak z prawa cytatu powinno się korzystać.
„Przytoczenie cudzego utworu nawet w całości jest dozwolone, jeżeli następuje w celu określonym w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przy czym przytaczany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne dzieło.”
Wyrok ten wskazuje między innymi jedną istotną rzecz. W ramach czerpania z utworu innego autora musimy przede wszystkim wykorzystać jego utwór w relacji pomocniczej. Wykorzystać go tak, by nasz utwór nie był zwykłym powieleniem.
Utrzymanie takiej relacji uchroni nas przed ewentualnymi konsekwencjami cywilnymi lub nawet karnymi, które mogą być dotkliwe, w szczególności dla początkujących Youtuberów.
Prawo cytatu na gruncie prawa polskiego przed 2015 rokiem
Do roku 2015 regulacja twórczości Youtuberów, głównie tych zajmujących się dokonywaniem analiz różnych zjawisk społecznych była dość niepewna. W ramach art. 29 najbardziej istotnym dla nich zapisem była możliwość przytaczania w swojej twórczości cudzych utworów w ramach między innymi:
Analizy krytycznej;
Praw gatunku twórczości.
Opierało się to głównie na tym, że dla osób, które starały podjąć się jakiejkolwiek analizy np. zachowania innego Youtubera, musieli zrobić to w sposób jak najbardziej krytyczny i rzeczowy. To uniemożliwiało im ochronę prawną przed ewentualnymi roszczeniami o naruszenie praw autorskich.
Niejasny zapis w postaci praw gatunku twórczości utrudniał pracę sądów w zakresie określenia, czym tak naprawdę może być bardziej satyryczna, nie zawsze rzeczowa krytyka utworu innego twórcy.
Prawo cytatu na gruncie prawa polskiego po 2015 roku
O ile wcześniej można było powoływać się na wspomniany w poprzednim akapicie zapis o prawach gatunku twórczości, o tyle był on niejasny i potrzebował doprecyzowania. Momentem zwiększenia przejrzystości przepisów było dodanie art. 291 oraz art. 292. Udogodnieniem dla twórców nagrywających treści nie tylko związane z analizą krytyczną było dodanie w nowelizacji z dnia 11 września 2015 roku możliwości stosowania prawa cytatu w ramach;
Parodii;
Pastiszu;
Karykatury;
Polemiki.
Co więcej, ustawodawca wraz z nowelizacją unormował możliwość włączenia całego cudzego utworu do utworu, jeżeli włączenie jest niezamierzone oraz nie ma znaczenia dla utworu, do którego cudzy utwór został włączony.
Regulacja ta zwiększyła pozycję prawną Youtuberów, którzy wielokrotnie w swoich materiałach posiłkują się cudzymi utworami, tak by móc uatrakcyjnić swój materiał i zarazem dotrzeć z przekazem do szerszej widowni.
Korzystanie z prawa cytatu wymaga oznaczenia autora
Z samej natury cytatu istotne jest, by pamiętać o tym, że cytat zawsze posiada swojego twórcę, którego powinniśmy oznaczyć w naszym dziele. W związku z powyższym na podstawie art. 34 nie można zapomnieć, że w ramach czerpania z cudzego utworu należy oznaczyć autora oraz źródło, z którego pozyskaliśmy utwór, inaczej wciąż jesteśmy zagrożeni ewentualnymi roszczeniami twórcy użytego utworu.
Co więcej, nawet jeżeli w pełni legalnie cytujemy dany utwór, art. 35 przestrzega nas, że wykorzystanie cudzego utworu jest dozwolone w zakresie normalnego użytku oraz w momencie, gdy nie uderza w słuszne interesy twórcy utworu wykorzystywanego.
[informacja]Podstawa prawna:
ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r. (I CK 232/04).[/informacja]
Autor: Przemysław Szot
Polecane wzory pism:
Umowa wydawnicza wzór
Umowa licencyjna o rozpowszechnianie filmu wzór
Umowa licencji na znak towarowy i know-how
Umowa licencyjna wzór
Umowa sublicencyjna wzór
Umowa o wykonanie strony Internetowej wzór
Przedawnienie karalności
Przedawnienie karalności czynu jest brane pod uwagę z urzędu przez organy procesowe prowadzące sprawę, zarówno sąd, jak i prokuraturę. Stwierdzenie zaistnienia przedawnienia bezwzględnie skutkuje umorzeniem postępowania lub odmową jego wszczęcia.
Przepis art. 101 § 1 Kodeksu karnego wskazuje, kiedy ustaje karalność przestępstwa. Przedawnienie karalności czynu następuje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło:
30 lat - gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa;
20 lat - gdy czyn stanowi inną zbrodnię;
15 lat - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat;
10 lat - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata;
5 lat - gdy chodzi o pozostałe występki.
1 rok – w przypadku czynu ściganego z oskarżenia prywatnego. Termin liczony jest od chwili, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa. Nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu popełnienia czynu.
W przypadku przestępstw, które zależne są od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.
W przypadku natomiast występków przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności; oraz przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego, przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 30. roku życia.
Należy mieć na uwadze przepisy, na mocy których terminy przedawnienia karalności zostają wydłużone
Obliczając termin przedawnienia należy mieć na uwadze treść przepisu art. 102 k.k., który wydłuża czas przedawnienia w sytuacji, w której wszczęto i przeprowadzono postępowanie przeciwko osobie. Jeżeli w okresie przewidzianym dla występku i zbrodni ściąganych z urzędy, wszczęto postępowanie, karalność popełnionego przestępstwa zostaje przedłużona o 10 lat. W pozostałych wypadkach – o 5 lat.
[uwaga]Pobierz: Wniosek o zatarcie skazania wzór[/uwaga]
W przypadku gdy wyrok skazujący się już uprawomocnił, kary nie można wykonać, jeżeli od uprawomocnienia się orzeczenia upłynęło:
30 lat - w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat;
15 lat - w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat;
10 lat - w razie skazania na inną karę. Termin ten stosuje się również w przypadku środków karnych; środków kompensacyjnych oraz przepadku.
Wyłączeniu spod przedawnienia podlegają zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstwa wojenne. Dodatkowo, przepisów o ustaniu karalności czynu nie stosuje się do umyślnego przestępstwa: zabójstwa; ciężkiego uszkodzenia ciała; ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
[informacja]Podstawa prawna:
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks Karny.[/informacja]
