Trudna sytuacja życiowa, choroba, pobyt za granicą, rodzicielstwo czy opieka nad bliskimi - wiele osób poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy którykolwiek z tych czynników będzie w stanie uchronić je przed odbyciem obowiązkowych ćwiczeń wojskowych, zapowiedzianych przez armię w 2023 roku? Czym jest karta powołania do wojska, kto powinien się jej spodziewać i jak legalnie można uniknąć stawienia się w wojskowej jednostce? Sprawdź tutaj!
Czym jest karta powołania?
Karta powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych jest dokumentem administracyjnym, który zawiera wezwanie do stawienia się na ćwiczenia w określonej jednostce wojskowej. Może mieć charakter dobrowolny, jeżeli odnosi się do służby kandydatów na żołnierzy zawodowych, jednak w przypadku wojskowej służby okresowej, służby zasadniczej, służby w razie mobilizacji i wojny oraz ćwiczeń wojskowych ma ona wydźwięk przymusowy.
W jaki sposób dowiemy się o ewentualnym obowiązku stawienia się na ćwiczeniach wojskowych? Wysyłany przez powiatowe sztaby wojskowe dokument powinien zostać doręczony bezpośrednio na adres osoby zobowiązanej do odbycia szkolenia.
Karta zostaje przekazana powołanemu bądź pełnoletniemu domownikowi, który poprzez podpisanie odbioru zobowiązuje się do natychmiastowego przekazania wezwania wskazanej w nim osobie.
W razie niemożności odbioru powołania, doręczyciel – którym zazwyczaj jest Poczta Polska – zgłasza na wsi sołtysowi, a w mieście dozorcy budynku lub administracji, informację o wezwaniu przez zainteresowanego do stawienia się do pokwitowania decyzji powiatowego sztabu wojskowego.
Kto dostanie powołanie na ćwiczenia wojskowe?
Ministerstwo Obrony Narodowej ogłosiło, że na ćwiczenia wojskowe może zostać wezwane nawet 250 tysięcy Polaków. Kto jednak może spodziewać się otrzymania karty powołania?
- pełnoletnie osoby znajdujące się w pasywnej rezerwie (kategoria A), które nie ukończyły 55. roku życia
- pełnoletnie osoby posiadające stopień podoficerski lub oficerski, które nie ukończyły 63. roku życia.
Centralne Wojskowe Centrum Rekrutacji zaznacza jednak, że osoby wybrane do odbycia ćwiczeń w zdecydowanej większości będą tymi, które odbyły już szkolenie wojskowe i otrzymały wcześniejsze przygotowanie na tle zarówno fizycznym, jak i teoretycznym. Wezwania osób nieposiadających wcześniejszego przeszkolenia wojskowego zgodnie z zapowiedziami będą minimalne, a ich liczba nie powinna wynieść więcej niż 3000 osób.
Jakie nieprzeszkolone grupy zawodowe mogą więc spodziewać się decyzji o przymusowym odbyciu szkolenia? Kierowcy, prawnicy, lekarze, pielęgniarki, informatycy oraz sanitariusze. W nomenklaturze wojskowej są to profesje nazywane „białym personelem”, ponieważ ich specjalność – chociaż w większości przypadków nie zakłada pracy bezpośrednio na froncie – jest kluczowa dla logistyki, sprawności oraz bezpieczeństwa przeprowadzania efektywnych działań wojennych.
Jak uniknąć wezwania do wojska na ćwiczenia wojskowe?
Centralne Wojskowe Centrum Rekrutacji podkreśla jednogłośnie, że otrzymanie karty powołania nie jest jednoznaczne z wydaniem decyzji o stawieniu się w jednostce wojskowej.
Ostateczne wezwanie otrzymuje się dopiero po potwierdzeniu, że posiadana przez powołanego kategoria zdolności do służby wojskowej pozostaje aktualna. Czy jednak istnieje możliwość ominięcia tego procesu i natychmiastowego uniknięcia odbycia ćwiczeń wojskowych?
Jeżeli zostaliśmy uznani przez komisję wojskową za zdolnych do odbycia służby oraz znajdujemy się w wyznaczonej grupie wiekowej, nie mamy możliwości wpłynięcia na decyzję rekrutacyjną organów rządzących. Mimo wszystko, po otrzymaniu karty powołania do wojska, mamy aż 14 dni na odwołanie się od tej decyzji.
Jakie powody chęci uniknięcia obowiązkowych ćwiczeń wojskowych są uzasadnione i mogą zostać pozytywnie rozpatrzone przez urzędników?
- trudna sytuacja życiowa oraz konieczność sprawowania opieki nad osobą chorą, niepełnosprawną lub niepełnoletnią (w przypadku samotnych rodziców)
- udokumentowanie daleko idących konsekwencji finansowych oraz ryzyko zagrożenia stanu zdrowia u osób trzecich – mogą to być serie zaplanowanych operacji (lekarz) czy rozpraw sądowych (prawnik) – zarówno w działalności prywatnej jak i państwowej
- pogorszenie się stanu zdrowia – udowodnienie konieczności zmiany kategorii wojskowej przed Rejonową Komisją Wojskową
- prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej bez możliwości zastąpienia swojej osoby innym pracownikiem
- indywidualna sytuacja wyjątkowa – zmiana miejsca zamieszkania poza granicami Polski czy narodziny dziecka
Warto podkreślić, że oprócz kwestii zdrowotnych, nie ma jednego, sprawdzonego przepisu na uniknięcie wezwania do wojska przez jednostkę. Bez względu na wybraną argumentację oraz sytuację życiową powołanego, ostateczna decyzja jest zależna od rozpatrzenia odwołania przez Wojskowe Centrum Rekrutacji.
Karta powołania a praca
Osoby posiadające stałe zatrudnienie, które otrzymają wezwanie na ćwiczenia wojskowe, muszą zgłosić się do pracodawcy z wnioskiem o urlop bezpłatny.
Nie oznacza to jednak, że powołany zostaje na ten czas bez żadnego uposażenia – zgodnie z decyzją Ministerstwa Obrony Narodowej, każdy szeregowy (najniższy stopień wojskowy) otrzyma 129,96 zł brutto za dobę służby. Ta nieprzypadkowa kwota, wyliczana w oparciu o podstawowe wynagrodzenia żołnierza zawodowego, może zostać zwiększona proporcjonalnie do stopnia wojskowego posiadanego przez osobę odbywającą szkolenie.
Co jednak w przypadku, kiedy zarobki rezerwisty znacznie przekraczają kwotę, która zostaje mu narzucona poprzez odbycie służby? W takiej sytuacji każdy powołany może zgłosić się z wnioskiem o wypłacenie świadczenia rekompensującego wypłacanego przez dowódcę jednostki.
Warto podkreślić, że kwota ta zostaje wyliczona z 1/21 miesięcznych dochodów rezerwisty oraz pomniejszona proporcjonalnie o uposażenie wypłacane mu na czas odbywania ćwiczeń.
Nie należy zapominać, że pracodawca, którego pracownik zostaje powołany do stawienia się do czynnej służby wojskowej – w tym do ćwiczeń – nie ma prawa wręczyć mu wypowiedzenia od momentu otrzymania karty powołania aż do zakończenia szkolenia.
To działanie będące ochroną dla osób powoływanych nie ma jednakże odbicia w rzeczywistości, jeżeli w ciągu ćwiczeń zakończy się zawarta wcześniej umowa na czas określony – w takim przypadku zostaje ona rozwiązana zgodnie z datą widniejącą na oficjalnym dokumencie.
Przydatne wzory pism:
więcej porad
Wynagrodzenie za ćwiczenia wojskowe 2023
Wezwanie na ćwiczenia wojskowe a dotychczasowa praca zawodowa
Rezerwiści, którzy otrzymają wezwanie na ćwiczenia wojskowe, w pierwszej kolejności powinni uregulować zaistniałą sytuację u swojego pracodawcy. Wezwanie nie zwalnia automatycznie danego rezerwisty z obowiązku wykonywania swojej pracy zawodowej.
W związku z tym rezerwista, na czas odbycia ćwiczeń, na które został wezwany, powinien złożyć w swoim miejscu stałej pracy wniosek o bezpłatny urlop.
Każdy pracodawca jest zobowiązany do udzielenia takiego urlopu w związku z wezwaniem do wykonania ćwiczeń wojskowych. W zamian za to wezwany rezerwista dostaje od Wojska Polskiego uposażenie zasadnicze. Jak obliczyć utracone wynagrodzenie za ćwiczenia wojskowe?
Powołanie na ćwiczenia wojskowe a wynagrodzenie
Odbycie przez rezerwistów ćwiczeń wojskowych nie jest bezpłatne. Stawka za ćwiczenia wyliczana jest, biorąc pod uwagę minimalne wynagrodzenie żołnierza zawodowego. W 2022 roku wynagrodzenie zawodowych żołnierzy wyniosło 4560 złotych brutto.
Niebagatelne znacznie ma ilość dni, na którą zostaliśmy wezwani do wykonania ćwiczeń. To kwestia bardzo zróżnicowana. Zazwyczaj jedna maksymalny czas odbywania tego rodzaju ćwiczeń wojskowych trwa mniej więcej 5- 6 dni.
Kiedy już będziemy znać dokładny czas ćwiczeń wojskowych, wówczas będziemy mogli z łatwością wyliczyć wynagrodzenie, które będzie przysługiwało nam za tego rodzaju aktywność. Za każdy dzień ćwiczeń wojskowych osoby, które zostały na nie powołane jako szeregowi, otrzymają za jeden dzień 2,85% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia żołnierza zawodowego, a więc 2.85% z kwoty 4560 zł brutto.
W związku z tym jeden dzień ćwiczeń wojskowych to wynagrodzenie w kwocie 129,96 zł brutto. Należy zaznaczyć, że jest to stawka dla szeregowych. Osoby wezwane na ćwiczenia, które posiadają wyższe stopnie wojskowe, otrzymają odpowiednio wyższe wynagrodzenie.
[rada]Dla przykładu rezerwista wezwany do odbycia ćwiczeń wojskowych, który posiada stopień wojskowy kaprala, za jeden dzień ćwiczeń otrzyma 151,12 zł brutto.[/rada]
Jeśli ćwiczenia wojskowe odbywa sierżant, wówczas za jeden dzień jego wynagrodzenie będzie wynosić 157,32 zł brutto. Jeśli zaś do ćwiczeń przystąpi podporucznik, wówczas za jedne dzień swojej obecność na ćwiczeniach może liczyć na wynagrodzenie w kwocie 191,52 zł brutto.
Wynagrodzenia za ćwiczenia wojskowe wypłacane są przez dowódcę jednostki wojskowej, w której miejsce miały konkretne ćwiczenia wojskowe.
Wniosek o rekompensatę za ćwiczenia wojskowe
W związku z odbyciem ćwiczeń wojskowych żaden rezerwista nie powinien ponosić strat finansowych. Jeśli więc zachodzi sytuacja, w związku z którą dana osoba otrzymała za wykonanie ćwiczeń wojskowych niższe wynagrodzenie niż w przypadku, gdy wykonywałaby swoją normalną pracę zawodową, wówczas przysługuje takiej osobie rekompensata finansowa.
Jeśli więc uposażenie wojskowe będzie niższe niż przeciętna kwota, którą mogliśmy zarobić, pracując w tych dniach na własnym stanowisku zawodowym, wówczas należy wystąpić z wnioskiem o świadczenie rekompensacyjne.
Cała regulacja zawarta została w art. 801 ustawy o obronie ojczyzny w związku z art. 119a ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz w dodatkowych rozporządzeniach.
By móc uzyskać świadczenie wymagany jest:
Wniosek o rekompensatę za świadczenia wojskowe,
Zaświadczenie wydane przez dowódcę jednostki o odbytych ćwiczeniach wojskowych,
Zaświadczenie pracodawcy o kwocie dziennego utraconego wynagrodzenia pracownika, które wydane zostało w celu otrzymania świadczenia rekompensacyjnego. Zaświadczenie może zostać także wydane przez Urzędnika Skarbowego o kwocie dziennego utraconego dochodu.
Taki komplet dokumentów powinien zostać rozpatrzony w terminie 7 dni od dnia złożenia. W tym celu wydawana zostaje decyzja administracyjna. Pozytywne rozpatrzenie sprawy wysyłane jest wraz z dowodem potwierdzenia zarówno do osoby występującej z wnioskiem, jak również do Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego.
[pomoc]Od decyzji przysługuje odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Na złożenie odwołania strona ma 14 dni od momentu doręczenia decyzji administracyjnej.[/pomoc]
Jak wyliczyć rekompensatę za ćwiczenia wojskowe?
Wysokość rekompensaty za ćwiczenia wojskowe wyliczana zostaje jako 1/21 miesięcznego wynagrodzenia w wysokości za poprzedni miesiąc przed występowaniem ćwiczeń wojskowych, za każdy dzień.
Uzyskana kwota z powyższego wyliczenia pomniejszona zostaje o kwotę uposażenia zasadniczego. Należy zaznaczyć, że podczas obliczania rekompensaty są ustalone odgórne, maksymalne limity.
To granica, która zaznacza, że dzienna wysokość świadczenia rekompensacyjnego nie może być wyższa niż 1/21 dwuipółkrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, które obowiązuje w sektorze przedsiębiorstw w czasie poprzedzającym odbycie ćwiczeń wojskowych.
Świadczenie rekompensacyjne wypłacane jest przez wójta bądź burmistrza. Wniosek o rekompensatę należy składać w terminie nie dłuższym niż trzy miesiące od momentu zakończenia ćwiczeń.
Ćwiczenia wojskowe mają na celu przygotowanie rezerwistów do gotowości bojowej, w czasie pokoju, wojny i kryzysu w kraju. Są to więc działania niezbędne, by w czasie zagrożenia móc podejmować właściwe kroki w celu obrony terytorialnej, jak również bezpieczeństwa życia oraz zdrowia obywateli państwa.
[informacja]By nie generować strat finansowych w osobistych kieszeniach rezerwistów, każdy uczestnik otrzymuje należne uposażenie, które może być także uzupełnione świadczeniem rekompensacyjnym. [/informacja]
Przydatne wzory pism:
Wzór odwołania od ćwiczeń wojskowych
Zwolnienie z ćwiczeń wojskowych wzór
Odwołanie od orzeczenia psychologicznego wojsko wzór
Jak zmienić kategorię wojskową?
Kategorie w Wojsku Polskim
Od wielu lat w Polsce nie ma już obowiązkowej służby wojskowej, ale każdy mężczyzna, który ukończy 19 lat, musi przejść tzw. kwalifikację wojskową.
Kwalifikacja wojskowa to komisja lekarska, która na podstawie badań i wywiadu ocenia stan zdrowia i zdolność mężczyzny do odbycia służby wojskowej, nadając mu właściwą dla jego stanu zdrowia kategorię wojskową.
W Polsce może to być jedna z 4 kategorii:
- kategoria A - oznaczająca pełną zdolność do czynnej służby wojskowej;
- kategoria B - oznaczająca czasową niezdolność do czynnej służby wojskowej;
- kategoria D - oznaczająca niezdolność do służby wojskowej w czasie pokoju;
- kategoria E - oznaczająca trwałą i całkowitą niezdolność do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz ogłoszenia mobilizacji w czasie wojny.
Z którą kategorią możemy być wezwani na ćwiczenia?
Niezależnie od tego, czy odbyliśmy już służbę wojskową, czy może od razu zostaliśmy skierowani do rezerwy, to właśnie kategoria A powoduje, że możemy dostać powołanie na obowiązkowe ćwiczenia wojskowe.
Osoby z tą kategorią według komisji wojskowej są w pełni zdolne do odbycia służby wojskowej w czasie pokoju i wojny i mogą również zostać powołane do służby w obronie cywilnej oraz innej służby zastępczej.
Czy można zmienić kategorię wojskową?
Jeśli zastanawiasz się jak zmienić kategorię wojskową i czy zmiana kategorii wojskowej jest w ogóle możliwa, to ucieszy Cię zapewne informacja, że tak, zmiana kategorii wojskowej jest możliwa, trzeba tylko złożyć wniosek o zmianę kategorii wojskowej w Wojskowym Centrum Rekrutacji.
Warto dodać, że nie ma to znaczenia, kiedy stawaliśmy przed komisją wojskową.
Kiedy możemy zmienić kategorię wojskową?
Podstawą do zmiany kategorii wojskowej jest zmiana stanu naszego zdrowia, w porównaniu do tego, jakie zostało ustalone przez komisję wojskową przy nadaniu kategorii. Oczywiste jest, że zmiana ta mogła wystąpić w każdym momencie. Zarówno krótko po tym, jak stawialiśmy się na komisji, jak i parę lat później. Nie ma to znaczenia. Ważne jest to, że do zmiany stanu zdrowia doszło i że aktualnie nasza przydatność do służby wojskowej uległa zmianie.
Warto dodać, że jeszcze kilka lat temu, wnioski o zmianę kategorii wojskowej nie dotyczyły tylko sytuacji, kiedy doszło do pogorszenia stanu zdrowia powołanego, ale były również przypadki, kiedy to powołany składał wniosek o zmianę kategorii D na A w związku z poprawą stanu zdrowia.
Aktualnie jest to już niemożliwe. Ustawa o obronie Ojczyzny wprowadziła definitywny zakaz zmiany kategorii D i E na wyższe, więc jeśli takową dostałeś, to już na całe życie.
Jak zmienić kategorię wojskową, kiedy nasze zdrowie uległo pogorszeniu? Aby to zrobić, należy złożyć wniosek o zmianę kategorii wojskowej.
Na podstawie tego wniosku, zostaniesz skierowany na nową komisję lekarską, na której komisja wyda orzeczenie o utrzymaniu dotychczasowej kategorii wojskowej, lub o jej zmianie.
Sam wniosek o zmianę kategorii wojskowej to jednak nie wszystko, ponieważ podstawą tego wniosku jak już napisaliśmy, jest zmiana stanu naszego zdrowia, więc powinniśmy przygotować całą dokumentację, która tę zmianę stanu zdrowia potwierdza.
Wzór wniosku o zmianę kategorii wojskowej
Zastanawiasz się pewnie teraz, jak napisać wniosek o zmianę kategorii wojskowej, czy istnieje jakiś wzór wniosku o zmianę kategorii wojskowej?
Wniosek o zmianę kategorii wojskowej to tak naprawdę standardowe pismo, jakie w takich przypadkach się składa. Oczywiście w internecie znajdziesz nie jeden wzór wniosku o zmianę kategorii wojskowej, ale nie jest Ci on do niczego potrzebny, jeśli wiesz, jak go napisać.
Co powinien zawierać wniosek o zmianę kategorii wojskowej?
Jak już wspomnieliśmy, nie ma w tym wniosku nic skomplikowanego.
Wniosek o zmianę kategorii wojskowej powinien zawierać:
twoje dane osobowe i adresowe,
datę napisania wniosku,
adres właściwej dla Twojego miejsca zamieszkania Wojskowej Komisji Rekrutacji, do której kierujesz wniosek,
wskazanie, co chcesz tym wnioskiem uzyskać,
informację o aktualnie posiadanej kategorii wojskowej,
uzasadnienie Twojego wniosku i jego celu (w zwięzły sposób informujesz, że stan Twojego zdrowia uległ znacznej zmianie/pogorszeniu od ostatniej kwalifikacji).
Do wniosku musisz oczywiście dołączyć zaświadczenie lekarskie wydane przez właściwego specjalistę o zmianie stanu Twojego zdrowia w porównaniu do ostatniej kwalifikacji wojskowej.
Gdzie złożyć wniosek o zmianę kategorii wojskowej?
Jeśli masz już wszystko przygotowane, to teraz warto wiedzieć, jak złożyć wniosek o zmianę kategorii wojskowej.
Jak mówi punkt 4b. Art. 28 ustawy o Powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej:
"Wniosek o zmianę kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej A lub B składa się za pośrednictwem wojskowego komendanta uzupełnień."
W związku z tym swój wniosek o zmianę kategorii wojskowej, wraz z zaświadczeniem lekarskim o zmianie stanu zdrowia, musisz dostarczyć osobiście lub listem poleconym do właściwego dla Twojego miejsca zamieszkania Wojskowego Centrum Rekrutacji.
Złożyłem wniosek o zmianę kategorii wojskowej - co teraz?
Jeśli już złożyłeś poprawnie przygotowany wniosek o zmianę kategorii wojskowej wraz z odpowiednim zaświadczeniem lekarskim, o zmianie Twojego stanu zdrowia od ostatniej kwalifikacji wojskowej, to czekasz teraz na wyznaczenie terminu komisji wojskowej, na której komisja zapozna się z przedstawioną przez Ciebie dokumentacją i wyda orzeczenie.
Oczywiście jak w przypadku pierwszego orzeczenia komisji, tak i teraz, po ogłoszeniu orzeczenia, będziesz miał 14 dni od dnia jego wydania na odwołanie się.
Przydatne wzory pism:
Wzór odwołania od ćwiczeń wojskowych
Zwolnienie z ćwiczeń wojskowych wzór
Odwołanie od orzeczenia psychologicznego wojsko wzór
