Przekształcenie spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą jest niejako skrótem myślowym, gdyż po wystąpieniu wspólników ze spółki cywilnej, wspólnicy ci powinni zastosować reguły likwidacji określone w umowie spółki lub w Kodeksie cywilnym.
Można więc uznać, że bardziej w tym wypadku pasuje nazwa – przeniesienie majątku spółki cywilnej do działalności jednoosobowej. W każdym razie, istnieje możliwość kontynuowania działalności spółki przez jednego z jej wspólników. Jak te możliwości się przedstawiają w praktyce? O tym poniżej
Przekształcenie spółki cywilnej a likwidacja spółki
Spółka cywilna może zostać rozwiązana na kilka sposobów. Spółkę rozwiązuje się w przypadku:
- decyzji wszystkich jej wspólników;
- zdarzenia przewidzianego w umowie spółki, zgodnie z którą ulega ona w takim przypadku rozwiązaniu;
- wystąpienia z niej lub śmierci wspólnika, gdy spółka jest dwuosobowa;
- gdy zawarto ją na czas określony – po upływie czasu, na który ją zawarto;
- ważnych powodów – po ogłoszeniu przez sąd;
- ogłoszenia upadłości wspólnika.
Zaistnienie jednej z powyższych przypadków skutkuje tym, że spółka cywilna ulega rozwiązaniu, zaś majątek firmy zostaje zlikwidowany. Likwidacja majątku spółki powinna zostać przeprowadzona zgodnie z regułami określonymi w umowie spółki.
Jeżeli kwestia ta nie została unormowana, wówczas stosuje się art. 875 KC. Aby przeprowadzić likwidację należy sporządzić spis z natury na dzień likwidacji, dla ustalenia dochodu wspólników uzyskanego do dnia rozwiązania spółki, z uwzględnieniem różnic remanentowych.
Spis ten obejmuje towary handlowe, materiały podstawowe oraz pomocnicze, półwyroby, wyroby gotowe, braki i odpadki. Majątek spółki przeznacza się na spłacenie zobowiązań spółki. Z majątku pozostałego zwraca się wspólnikom ich wkłady, natomiast pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.
Wystąpienie wspólników ze spółki a kontynuowanie działalności spółki
Kontynuowanie działalność spółki jest możliwe w przypadku, gdy wszyscy wspólnicy prócz jednego, zdecydowali się na wystąpienie z firmy. Zazwyczaj dzieje się tak, gdy spółka jest prowadzona przez dwóch wspólników, a jeden z nich występuje z firmy.
Kontynuacja interesów spółki cywilnej przez jednego z jej wspólników może odbyć się na dwa sposoby, tj. przez:
- rozwiązanie spółki i następne zbycie lub wprowadzenie składników majątku pozostałego po rozwiązanej spółce do nowej działalności zarejestrowanej przez jednego ze wspólników;
- zarejestrowanie działalności jednoosobowej przez jednego ze wspólników, sprzedaż majątku spółki do nowo zarejestrowanej działalności, a dopiero następnie rozwiązanie spółki.
Jak widać, żadna z powyżej opisanych procedur nie pokrywa się z procedurami określonymi przez KSH w materii przekształcenia spółek. Omawiane przekształcenie spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą jest niczym innym jak przejęciem/wykupieniem majątku spółki przez jednego z jej wspólników.
Mimo to, konsekwencje takiego przekształcenia wiąże się z obowiązkiem uregulowania kwestii dotyczących podatku dochodowego oraz podatku VAT.
Kontynuowanie działalności spółki – obowiązki wspólników
Przekształcenie spółki cywilnej w jednoosobową działalność gospodarczą niesie za sobą minimum formalności. Wspólnicy występujący ze spółki mają obowiązek złożyć zawiadomienie o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej w CEIDG.
Natomiast wspólnik kontynuujący działalność spółki, musi złożyć zgłoszenie dotyczące zmian danych spółki. Zmiany będą dotyczą co najmniej nazwy przedsiębiorcy – wpis w CEIDG nie może już informować o prowadzeniu spółki cywilnej, a o działalności jednoosobowej. Reszta zmian (np. zmiana siedziby, PKD, dane kontaktowe) zależy już od sytuacji faktycznej wspólnika.
Przekształcenie spółki cywilnej a podatek VAT
Konsekwencje w kwestii VAT będą różne w zależności od wybranego sposobu przekształcenia spółki cywilnej. W przypadku wyboru pierwszej z wyżej opisywanych opcji podatek trzeba odprowadzić, jeżeli po likwidacji spółki pozostaną towary opodatkowane podatkiem VAT.
Owe towary to m.in. rzeczy oraz ich części, wszelkie postacie energii oraz środki trwałe, np. budynki i grunty. Towary te należy ująć w spisie z natury, sporządzonym na dzień likwidacji.
Spis z natury może obejmować wyłącznie towary, w stosunku do których spółce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Spółka ma zatem obowiązek uiścić podatek należny od spisu wycenionego według cen nabycia, a nie rzeczywistej wartości składników majątku na dzień likwidacji.
W przypadku drugiej metody spis z natury zawsze wykaże zerowy majątek. Wynika to z faktu, że spółka cywilna upłynnia swój majątek jeszcze przed dniem likwidacji. Podatek VAT od sprzedaży do zapłacenia zostanie obliczony od ceny transakcji, która zasadniczo będzie niższa niż cena nabycia.
Przekształcenie spółki cywilnej a podatek dochodowy
Wybierając metodę pierwszą, tj. zbycie majątku spółki na rzecz jednego ze wspólników, za przychód z działalności gospodarczej należy uznać przychody z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki, chyba że zbycie to nastąpi po upływie 6 lat od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja spółki, i nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.
Do owych przychodów nie zalicza się jednak środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji spółki cywilnej. Oznacza to, że otrzymanie przez wspólników środków pieniężnych stanowiących nadwyżkę ponad uzyskany dochód nie będzie podlegało opodatkowaniu.
Jednakże w przypadku gdy przy likwidacji spółki jeden ze wspólników dokona odpłatnego zbycia składników majątku na rzecz wspólnika, który zamierza kontynuować działalność spółki, dla wspólnika zbywającego majątek, będzie to stanowiło przychód z prowadzonej działalności gospodarczej. Wówczas przychód ze sprzedaży będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Druga opcja wydaje się mniej skomplikowana podatkowo. Jeżeli majątek spółki zostanie odsprzedany wspólnikowi, który rozpocznie swoją działalność przed likwidacją spółki cywilnej, wtedy w spółce dojdzie do powstania dodatkowego przychodu oraz dochodu ze sprzedaży.
W spółce powstaną przychody do rozliczenia, a u wspólnika kontynuującego działalność spółki powstaną koszty uzyskania przychodu. Dzięki temu podatek dochodowy się niweluje i wynosi zero.
Polecane wzory pism:
