W czasach wzmożonego napięcia militarnego, Wojsko Polskie ma w planach powołać na obowiązkowe ćwiczenia nawet 200 tysięcy rezerwistów. Na szkolenie mają stawić się głównie osoby z przydziałem mobilizacyjnym, jednakże w ćwiczeniach udział wezmą również osoby - bez doświadczenia. Kto to jest rezerwista i jakie pełni obowiązki?
Ustawa o obronie Ojczyzny – rezerwa pasywna i aktywna
Ustawa o obronie Ojczyzny z dnia 23 kwietnia 2022 r. zmieniła dotychczasowe spojrzenie na rezerwową służbę wojskową. Została ona podzielona na dwa odrębne odłamy: rezerwę aktywną oraz pasywną.
Żołnierze rezerwy aktywnej są zobowiązani do udziału w większej ilości ćwiczeń i szkoleń, co przekłada się również, na większe korzyści finansowe tej grupy. Kto jest rezerwistą aktywnym i jakie ma przywileje?
Kim jest rezerwista?
Rezerwista to zgodnie z definicją osoba, która uzyskała kategorię zdolności do pełnienia służby wojskowej (kat. A) oraz stopień szeregowego, jednakże nie złożyła przysięgi wojskowej i nie odbyła czynnej służby. Po złożeniu przysięgi wojskowej i przeniesieniu do rezerwy rezerwista staje się żołnierzem rezerwy.
Wśród licznych przywilejów żołnierzy rezerwy można wymienić wynagrodzenie za udział w ćwiczeniach, świadczenia rekompensujące, dodatki do wynagrodzenia, prawo do zapomogi w sytuacjach losowych oraz nagrody za wykonywanie różnych działań wykraczających poza obowiązki służbowe.
Rezerwista pasywny
Rezerwistą pasywnym jest osoba, która została zakwalifikowana do rezerwy, lecz nie złożyła przysięgi, jak również taka, która złożyła przysięgę, a jednak nie jest zainteresowana służbą w wojsku. Cenzus wiekowy przypada na 55 rok życia, w przypadku oficerów i podoficerów na 63 rok życia.
Rezerwiści pasywni mogą otrzymać powołanie na ćwiczenia. Zgodnie z Ustawą o obronie Ojczyzny rezerwista pasywny może zostać powołany na ćwiczenia jednodniowe, krótkotrwałe (do 30 dni), długotrwałe (do 90 dni), bądź rotacyjne (do 30 dni w ciągu roku kalendarzowego z przerwami).
Ćwiczenia wojskowe mogą zostać zrealizowane poprzez udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i ich skutków, jak również w różnego rodzaju akcjach poszukiwawczych. Podczas ćwiczeń wojskowych żołnierz rezerwy pasywnej otrzymuje ekwipunek, mundur, wyżywienie, zakwaterowanie oraz ubezpieczenie.
Rezerwista aktywny
Rezerwistą aktywnym jest osoba, która złożyła przysięgę wojskową, nie pełni innego rodzaju służby i jest zainteresowana czynną służbą w wojsku. Służba żołnierza rezerwy aktywnej jest powoływana na czas nieokreślony, co wiąże się z regularnymi szkoleniami oraz możliwością natychmiastowego stawiennictwa.
Żołnierz rezerwy aktywnej ma obowiązek stawienia się w koszarach raz na kwartał przez co najmniej 2 dni oraz na okres 14 dni przynajmniej raz na trzy lata.
Żołnierze rezerwy aktywnej mają również możliwość wyjechania na misję i pełnienia służby w polskich kontyngentach. Po trzech latach takiej służby otrzymują przyzwolenie na powołanie do służby zawodowej.
Obowiązkowe ćwiczenia rezerwistów
Wojsko Polskie w związku z napiętą sytuacją militarną na granicach planuje powołać na ćwiczenia nawet do 200 tysięcy rezerwistów, w głównej mierze posiadających już przydziały mobilizacyjne, ale również i tych bez doświadczenia.
Służba w rezerwie ma za zadanie uzupełnić rosnące potrzeby Sił Zbrojnych. Ćwiczenia nie powinny trwać dłużej niż kilka dni. Wcześniejsze lata udowodniły, że najbardziej efektywne są szkolenia krótkotrwałe, trwające od 2 do 6 dni. Rezerwiści posiadający doświadczenie wojskowe mogą zostać powołani do odbycia ćwiczeń trwających maksymalnie 16 dni.
Warto pamiętać, że wezwanie do stawiennictwa w WCR nie jest równoznaczne z powołaniem na szkolenie wojskowe, a samo wezwanie na ćwiczenia ma charakter decyzji administracyjnej, dlatego też istnieje możliwość odwołania się. Odwołać może się osoba prowadząca samodzielną, jednoosobową działalność oraz osoba na co dzień zajmująca się dzieckiem lub kimś niepełnosprawnym.
Rezerwiści wzywani do wojska
Rezerwiści muszą stawić się w Wojskowym Centrum Rekrutacyjnym, gdzie otrzymają skierowanie do jednostki wojskowej. WCR wydaje kartę powołania z wyprzedzeniem minimum dwóch tygodni.
Ćwiczenia trwają zwykle od 5 do 14 dni kalendarzowych, a ich intensywność zależy od specyfiki i specjalności jednostek wojskowych. Najczęściej do ćwiczeń powoływani są żołnierze rezerwy o specjalnościach bojowych, tj. obsługa granatników, sprzętu bojowego oraz karabinów maszynowych.
Rezerwa pasywna może również spodziewać się wezwań. Ćwiczenia dla osób bez doświadczenia mają mieć charakter weekendowego szkolenia i będą dobrowolne. Wojsko zamierza powołać do 3 tysięcy rezerwistów pasywnych.
Wezwanie na ćwiczenia wojskowe z WKU
Samo wezwanie do stawienia się w Wojskowej Komendzie Uzupełnień nie oznacza od razu powołania na ćwiczenia wojskowe. W przypadku braku przeciwwskazań do odbycia szkolenia, komenda nadaje rezerwiście przydział mobilizacyjny bądź przydziela mu miejsce w konkretnej jednostce wojskowej. W dalszej kolejności rezerwista oczekuje na wezwanie do stawienia się na ćwiczenia do przydzielonej jednostki.
Ćwiczenia mają na celu zapoznanie rezerwisty ze strukturą jednostki wojskowej i specyfiką służby, jak również ocenę jego umiejętności w zakresie danej specjalizacji lub przeszkolenie go w innej dziedzinie.
W chwili obecnej w Wojsku najbardziej pożądane są zawody medyczne, tj. lekarz, pielęgniarka, weterynarz. Wojsko jest również zainteresowanie naborem kierowców, tłumaczy, kucharzy, informatyków oraz elektrotechników.
W przypadku powołania na obowiązkowe ćwiczenia i szkolenia wojskowe wymagane jest wystąpienie do pracodawcy o udzielenie bezpłatnego urlopu.
Rezerwiści otrzymują niewielki ekwiwalent pieniężny w wysokości 2,85% minimalnego wynagrodzenia żołnierza zawodowego, a więc ok. 129 zł brutto za każdy dzień ćwiczeń. Istnieje możliwość wystąpienia o świadczenie rekompensujące w momencie, gdy otrzymane wynagrodzenie jest niższe niż kwota, jaką zarobiłby rezerwista w swoim miejscu pracy.
Przydatne wzory pism:
więcej porad
Jak zmienić kategorię wojskową?
Kategorie w Wojsku Polskim
Od wielu lat w Polsce nie ma już obowiązkowej służby wojskowej, ale każdy mężczyzna, który ukończy 19 lat, musi przejść tzw. kwalifikację wojskową.
Kwalifikacja wojskowa to komisja lekarska, która na podstawie badań i wywiadu ocenia stan zdrowia i zdolność mężczyzny do odbycia służby wojskowej, nadając mu właściwą dla jego stanu zdrowia kategorię wojskową.
W Polsce może to być jedna z 4 kategorii:
- kategoria A - oznaczająca pełną zdolność do czynnej służby wojskowej;
- kategoria B - oznaczająca czasową niezdolność do czynnej służby wojskowej;
- kategoria D - oznaczająca niezdolność do służby wojskowej w czasie pokoju;
- kategoria E - oznaczająca trwałą i całkowitą niezdolność do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz ogłoszenia mobilizacji w czasie wojny.
Z którą kategorią możemy być wezwani na ćwiczenia?
Niezależnie od tego, czy odbyliśmy już służbę wojskową, czy może od razu zostaliśmy skierowani do rezerwy, to właśnie kategoria A powoduje, że możemy dostać powołanie na obowiązkowe ćwiczenia wojskowe.
Osoby z tą kategorią według komisji wojskowej są w pełni zdolne do odbycia służby wojskowej w czasie pokoju i wojny i mogą również zostać powołane do służby w obronie cywilnej oraz innej służby zastępczej.
Czy można zmienić kategorię wojskową?
Jeśli zastanawiasz się jak zmienić kategorię wojskową i czy zmiana kategorii wojskowej jest w ogóle możliwa, to ucieszy Cię zapewne informacja, że tak, zmiana kategorii wojskowej jest możliwa, trzeba tylko złożyć wniosek o zmianę kategorii wojskowej w Wojskowym Centrum Rekrutacji.
Warto dodać, że nie ma to znaczenia, kiedy stawaliśmy przed komisją wojskową.
Kiedy możemy zmienić kategorię wojskową?
Podstawą do zmiany kategorii wojskowej jest zmiana stanu naszego zdrowia, w porównaniu do tego, jakie zostało ustalone przez komisję wojskową przy nadaniu kategorii. Oczywiste jest, że zmiana ta mogła wystąpić w każdym momencie. Zarówno krótko po tym, jak stawialiśmy się na komisji, jak i parę lat później. Nie ma to znaczenia. Ważne jest to, że do zmiany stanu zdrowia doszło i że aktualnie nasza przydatność do służby wojskowej uległa zmianie.
Warto dodać, że jeszcze kilka lat temu, wnioski o zmianę kategorii wojskowej nie dotyczyły tylko sytuacji, kiedy doszło do pogorszenia stanu zdrowia powołanego, ale były również przypadki, kiedy to powołany składał wniosek o zmianę kategorii D na A w związku z poprawą stanu zdrowia.
Aktualnie jest to już niemożliwe. Ustawa o obronie Ojczyzny wprowadziła definitywny zakaz zmiany kategorii D i E na wyższe, więc jeśli takową dostałeś, to już na całe życie.
Jak zmienić kategorię wojskową, kiedy nasze zdrowie uległo pogorszeniu? Aby to zrobić, należy złożyć wniosek o zmianę kategorii wojskowej.
Na podstawie tego wniosku, zostaniesz skierowany na nową komisję lekarską, na której komisja wyda orzeczenie o utrzymaniu dotychczasowej kategorii wojskowej, lub o jej zmianie.
Sam wniosek o zmianę kategorii wojskowej to jednak nie wszystko, ponieważ podstawą tego wniosku jak już napisaliśmy, jest zmiana stanu naszego zdrowia, więc powinniśmy przygotować całą dokumentację, która tę zmianę stanu zdrowia potwierdza.
Wzór wniosku o zmianę kategorii wojskowej
Zastanawiasz się pewnie teraz, jak napisać wniosek o zmianę kategorii wojskowej, czy istnieje jakiś wzór wniosku o zmianę kategorii wojskowej?
Wniosek o zmianę kategorii wojskowej to tak naprawdę standardowe pismo, jakie w takich przypadkach się składa. Oczywiście w internecie znajdziesz nie jeden wzór wniosku o zmianę kategorii wojskowej, ale nie jest Ci on do niczego potrzebny, jeśli wiesz, jak go napisać.
Co powinien zawierać wniosek o zmianę kategorii wojskowej?
Jak już wspomnieliśmy, nie ma w tym wniosku nic skomplikowanego.
Wniosek o zmianę kategorii wojskowej powinien zawierać:
twoje dane osobowe i adresowe,
datę napisania wniosku,
adres właściwej dla Twojego miejsca zamieszkania Wojskowej Komisji Rekrutacji, do której kierujesz wniosek,
wskazanie, co chcesz tym wnioskiem uzyskać,
informację o aktualnie posiadanej kategorii wojskowej,
uzasadnienie Twojego wniosku i jego celu (w zwięzły sposób informujesz, że stan Twojego zdrowia uległ znacznej zmianie/pogorszeniu od ostatniej kwalifikacji).
Do wniosku musisz oczywiście dołączyć zaświadczenie lekarskie wydane przez właściwego specjalistę o zmianie stanu Twojego zdrowia w porównaniu do ostatniej kwalifikacji wojskowej.
Gdzie złożyć wniosek o zmianę kategorii wojskowej?
Jeśli masz już wszystko przygotowane, to teraz warto wiedzieć, jak złożyć wniosek o zmianę kategorii wojskowej.
Jak mówi punkt 4b. Art. 28 ustawy o Powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej:
"Wniosek o zmianę kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej A lub B składa się za pośrednictwem wojskowego komendanta uzupełnień."
W związku z tym swój wniosek o zmianę kategorii wojskowej, wraz z zaświadczeniem lekarskim o zmianie stanu zdrowia, musisz dostarczyć osobiście lub listem poleconym do właściwego dla Twojego miejsca zamieszkania Wojskowego Centrum Rekrutacji.
Złożyłem wniosek o zmianę kategorii wojskowej - co teraz?
Jeśli już złożyłeś poprawnie przygotowany wniosek o zmianę kategorii wojskowej wraz z odpowiednim zaświadczeniem lekarskim, o zmianie Twojego stanu zdrowia od ostatniej kwalifikacji wojskowej, to czekasz teraz na wyznaczenie terminu komisji wojskowej, na której komisja zapozna się z przedstawioną przez Ciebie dokumentacją i wyda orzeczenie.
Oczywiście jak w przypadku pierwszego orzeczenia komisji, tak i teraz, po ogłoszeniu orzeczenia, będziesz miał 14 dni od dnia jego wydania na odwołanie się.
Przydatne wzory pism:
Wzór odwołania od ćwiczeń wojskowych
Zwolnienie z ćwiczeń wojskowych wzór
Odwołanie od orzeczenia psychologicznego wojsko wzór
Co grozi za niestawienie się na ćwiczenia rezerwy?
I tutaj pojawia się pytanie, kto może się takiego wezwania spodziewać, jak wyglądają ćwiczenia i czy można się od nich uwolnić? W związku z zapowiedziami MON, że planowane są ćwiczenia rezerwistów, gromadzimy informację na ten temat, z których dowiecie się między innymi, co może grozić za niestawienie się na ćwiczenia.
Planowane ćwiczenia rezerwistów - czego możemy się spodziewać?
Sytuacja, w której się znajdujemy od 24 lutego 2022 roku, sprawiła, że ustawodawca podjął działania zmierzające do uchwalenia przepisów, które będą mogły sprawić, że ewentualne przygotowanie obywateli do konfliktu zbrojnego będzie łatwiejsze.
Służyć ma temu między innymi Ustawa z 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny. To ona stworzyła podwaliny pod planowane w bieżącym roku masowe ćwiczenia rezerwy. Na podstawie tej ustawy MON planuje wezwanie rekordowej liczby osób na ćwiczenia, pytanie, jak zareagować na takie wezwanie i czy można jakoś takich ćwiczeń uniknąć?
Powołanie na ćwiczenia - czy można się odwołać?
Pierwsze pytanie, jakie można sobie postawić, otrzymując takie powołanie, to kwestia tego, czy możliwe jest odwołanie od ćwiczeń wojskowych. Tutaj istotne jest określenie tego, jak wygląda podstawa prawna takiego powołania.
Jest ono wydawane na podstawie decyzji administracyjnej, w związku z czym istnieje możliwość odwołania wynikająca z Kodeksu Postępowania Administracyjnego.
Na złożenie odwołania jest 14 dni, należy je złożyć do szefa Wojskowego Centrum Rekrutacji, z którego pojawiło się powołanie. Takie odwołanie nie wstrzymuje jednak decyzji, a jego zasadność będzie uznana tylko przy ważnych powodach zdrowotnych albo osobistych.
Czego można się spodziewać po odmowie na wezwanie?
Wiele osób zastanawia się także, co grozi za niestawienie się na ćwiczenia rezerwy. Czego można się spodziewać w momencie, gdy po otrzymaniu karty powołania odmówi się udziału w ćwiczeniach?
Należy jasno podkreślić, że odmowa stawienia się na ćwiczenia wojskowe wiąże się z odpowiedzialnością karną. Każdy wezwany jest zobowiązany do tego, by stawić się na wezwanie w określonym terminie.
Ustawa o obronie ojczyzny wskazuje, że osoba, która bez uzasadnionej przyczyny nie stawi się w jednostce w określonym terminie - podlegać będzie grzywnie albo karze aresztu.
Można również być przymusowo doprowadzonym do jednostki. Takiej samej karze podlegać mogą osoby, które stawiły się na wezwanie, ale nie poddają się poleceniom służbowym albo oddalają się z miejsca pełnienia służby.
Jak można zwolnić się z ćwiczeń wojskowych?
Wiadomo już, że wezwanie na ćwiczenia wojskowe, jeśli zostanie zignorowane, może spowodować poważne konsekwencje prawne. Dlatego skoro wiadomo, jaka jest kara za niestawienie się na ćwiczenia wojskowe, trzeba zwrócić uwagę na to, jak można uzyskać zwolnienie z takich ćwiczeń. Kto ma szansę na to, by z takiego zwolnienia skorzystać?
Teoretycznie powołanie może być skierowane do każdego, kto na komisji wojskowej został zakwalifikowany do kategorii A. Istnieją jednak osoby, które są zwolnione z takich ćwiczeń. Takie osoby, które posiadają zwolnienie, nie będą narażeni na konsekwencje. Dotyczy to następujących sytuacji:
sprawujących urząd senatora albo posła
osoby, które prowadzą kampanię wyborczą
osoby mająca stanowiska kierownicze w administracji rządowej
osoby po służbie zastępczej albo do niej przeznaczone.
osoby pełniące funkcje w jednostkach samorządu terytorialnego albo pełniących funkcję radnego.
W przypadku duchownych, którzy sprawują kadencje, albo członków zakonów można mówić o powołaniu jedynie w celu szkolenia do funkcji kapelana i dodatkowo za zgodną władz kościelnych.
Czy można zwolnieniem lekarskim uwolnić się od ćwiczeń?
Grono osób, które są ustawowo zwolnione z ćwiczeń - jest istotnie ograniczone, dlatego pojawia się pytanie, czy zwolnienie lekarskie zwalnia z ćwiczeń wojskowych. I tutaj, jeśli ktoś zastanawia się, czy choroba zwalnia z ćwiczeń wojskowych, trzeba wskazać na jedną istotną zasadę, a mianowicie to, że przedłożenie zwolnienia lekarskiego sprawia, że powołanie zostaje zawieszone.
Jednocześnie trzeba przy tym mieć świadomość, że w momencie, gdy zwolnienie się zakończy, osoba powołana na ćwiczenia będzie musiała je odbyć. Dlatego w rzeczywistości zwolnienie lekarskie nie daje możliwości, by całkowicie uwolnić się od potencjalnych ćwiczeń wojskowych.
Trzeba się będzie liczyć z tym, że powołanie do nas wróci i zostanie wyznaczony inny termin, w którym ćwiczenia będą do zrealizowania.
Ćwiczenia wojskowe - trudno ich uniknąć
Podsumowując, można stwierdzić, że uniknięcie ćwiczeń wojskowych w momencie, gdy otrzyma się na nie powołanie, będzie raczej trudne. Należy mieć świadomość, że grono osób, które mogą uzyskać zwolnienie z takich ćwiczeń - jest mocno ograniczone, nie sposób nie odnieść wrażenia, że w ustawie politycy zadbali głównie u siebie, gwarantując sobie stosowne zwolnienie.
Natomiast obywatele, którzy będą chcieli uzyskać zwolnienie, muszą albo składać odwołanie od decyzji administracyjnej i przedstawić poważne przyczyny, dla których miałoby ono być skuteczne, albo też muszą starać się o zwolnienie lekarskie, ale mając przy tym świadomość, że nie pozwoli ono całkowicie odsunąć widma ćwiczeń, a jedynie będzie czynnikiem odsuwającym je w czasie.
Natomiast jeśli ktoś samowolnie odmówi stawiennictwa na ćwiczeniach, musi liczyć się z poważnymi konsekwencjami, łącznie z potencjalnym aresztem, na jaki można się narazić, oraz przymusowym doprowadzeniem do jednostki wskazanej w dostarczonym powołaniu na ćwiczenia wojskowe.
Pole manewru dla powołanych rezerwistów jest więc niewielkie i trudno będzie uniknąć ćwiczeń wojskowych momencie, gdy otrzyma się na nie powołanie.
Przydatne wzory pism:
Wzór odwołania od ćwiczeń wojskowych
Zwolnienie z ćwiczeń wojskowych wzór
Odwołanie od orzeczenia psychologicznego wojsko wzór
