Youtube jest obecnie największym portalem umożliwiającym przesyłanie własnych materiałów wideo, na których użytkownik gra w konkretną grę komputerową, komentuje bieżące zjawiska społeczne lub polityczne bądź zajmuje się tworzeniem własnych, kreatywnych materiałów. W swojej codziennej działalności twórcy wielokrotnie wykorzystują już wcześniej powstałe utwory w ramach powszechnie znanego „prawa cytatu”. Korzystanie z cudzego utworu w ramach prawa cytatu jest wciąż wyzwaniem dla wielu początkujących Youtuberów, ze względu na indywidualność każdego przypadku. W związku z powyższym znajomość jego podstaw jest niezbędna by rozpocząć swoją przygodę jako twórca.
Jak rozumieć prawo cytatu i kiedy możemy z niego korzystać?
Prawo cytatu jest niejednokrotnie rozumiane jako możliwość wykorzystania 30 sekund materiału muzycznego lub minuty filmu w całym swoim materiale. Jest to przekonanie błędne.
Istotą prawa cytatu nie jest przyzwolenie na korzystanie z cudzego utworu w określonych ramach czasowych, a umożliwienie posiłkowania się cudzym utworem. Słynnym wyrokiem dla prawa cytatu jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku (I CK 232/04), w którym stanowisko sądu jasno określa, jak z prawa cytatu powinno się korzystać.
„Przytoczenie cudzego utworu nawet w całości jest dozwolone, jeżeli następuje w celu określonym w art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przy czym przytaczany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne dzieło.”
Wyrok ten wskazuje między innymi jedną istotną rzecz. W ramach czerpania z utworu innego autora musimy przede wszystkim wykorzystać jego utwór w relacji pomocniczej. Wykorzystać go tak, by nasz utwór nie był zwykłym powieleniem.
Utrzymanie takiej relacji uchroni nas przed ewentualnymi konsekwencjami cywilnymi lub nawet karnymi, które mogą być dotkliwe, w szczególności dla początkujących Youtuberów.
Prawo cytatu na gruncie prawa polskiego przed 2015 rokiem
Do roku 2015 regulacja twórczości Youtuberów, głównie tych zajmujących się dokonywaniem analiz różnych zjawisk społecznych była dość niepewna. W ramach art. 29 najbardziej istotnym dla nich zapisem była możliwość przytaczania w swojej twórczości cudzych utworów w ramach między innymi:
- Analizy krytycznej;
- Praw gatunku twórczości.
Opierało się to głównie na tym, że dla osób, które starały podjąć się jakiejkolwiek analizy np. zachowania innego Youtubera, musieli zrobić to w sposób jak najbardziej krytyczny i rzeczowy. To uniemożliwiało im ochronę prawną przed ewentualnymi roszczeniami o naruszenie praw autorskich.
Niejasny zapis w postaci praw gatunku twórczości utrudniał pracę sądów w zakresie określenia, czym tak naprawdę może być bardziej satyryczna, nie zawsze rzeczowa krytyka utworu innego twórcy.
Prawo cytatu na gruncie prawa polskiego po 2015 roku
O ile wcześniej można było powoływać się na wspomniany w poprzednim akapicie zapis o prawach gatunku twórczości, o tyle był on niejasny i potrzebował doprecyzowania. Momentem zwiększenia przejrzystości przepisów było dodanie art. 291 oraz art. 292. Udogodnieniem dla twórców nagrywających treści nie tylko związane z analizą krytyczną było dodanie w nowelizacji z dnia 11 września 2015 roku możliwości stosowania prawa cytatu w ramach;
- Parodii;
- Pastiszu;
- Karykatury;
- Polemiki.
Co więcej, ustawodawca wraz z nowelizacją unormował możliwość włączenia całego cudzego utworu do utworu, jeżeli włączenie jest niezamierzone oraz nie ma znaczenia dla utworu, do którego cudzy utwór został włączony.
Regulacja ta zwiększyła pozycję prawną Youtuberów, którzy wielokrotnie w swoich materiałach posiłkują się cudzymi utworami, tak by móc uatrakcyjnić swój materiał i zarazem dotrzeć z przekazem do szerszej widowni.
Korzystanie z prawa cytatu wymaga oznaczenia autora
Z samej natury cytatu istotne jest, by pamiętać o tym, że cytat zawsze posiada swojego twórcę, którego powinniśmy oznaczyć w naszym dziele. W związku z powyższym na podstawie art. 34 nie można zapomnieć, że w ramach czerpania z cudzego utworu należy oznaczyć autora oraz źródło, z którego pozyskaliśmy utwór, inaczej wciąż jesteśmy zagrożeni ewentualnymi roszczeniami twórcy użytego utworu.
Co więcej, nawet jeżeli w pełni legalnie cytujemy dany utwór, art. 35 przestrzega nas, że wykorzystanie cudzego utworu jest dozwolone w zakresie normalnego użytku oraz w momencie, gdy nie uderza w słuszne interesy twórcy utworu wykorzystywanego.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r. (I CK 232/04).
Autor: Przemysław Szot
Polecane wzory pism:
więcej porad
Terminy postępowania administracyjnego uregulowane przez kpa
W postępowaniu administracyjnym, dla załatwienia spraw kpa przewidział trzy terminy:
niezwłoczne załatwienie sprawy – sprawy objęte tym terminem należą do nieskomplikowanych. Sprawy te są rozpatrzone na podstawie faktów i dowodów powszechnie znanych albo znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie;
jeden miesiąc – jest to okres końcowy, tzn. że sprawę należy załatwić maksymalnie do ostatniego dnia tego okresu. W przypadku postępowania wszczynanego na żądanie strony – termin liczony jest od dnia doręczenia żądania organowi administracji. Natomiast w postępowaniu odwoławczym – liczony jest od dnia otrzymania odwołania przez organ wyższej instancji;
dwa miesiące – termin ten jest przewidziany dla spraw w postępowaniu wyjaśniającym przed organem pierwszej instancji, o ile sprawy te mają charakter szczególnie skomplikowany. Pojęcie „szczególnie skomplikowany” nie zostało zdefiniowane w kodeksie, dlatego też skomplikowanie sprawy jest kwestią ocenną referenta sprawy.
Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje także wydłużenie terminów dzięki konstrukcji niewliczania do okresu załatwiania spraw pewnych okresów. Są to:
terminy przewidziane dla dokonania określonych czynności;
okresy zawieszenia postępowania;
okresy opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.
Dopuszczenie się zwłoki przez organ administracji publicznej
Jeżeli organ dopuścił się opóźnienia, ma on obowiązek zawiadomienia o tym fakcie stronę. Jednocześnie organ jest zobowiązany podać przyczyny zwłoki oraz wskazać nowy termin załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na organie również w sytuacji opóźnienia w załatwieniu sprawy powstałego z przyczyn od niego niezależnych. Zaznaczyć należy, że naruszenie obowiązujących terminów przez organ nie może powodować ujemnych skutków dla strony.
Z przyczyn oczywistych, na niezałatwienie przez organ sprawy w terminie, stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia. W przypadku uznania zażalenia za zasadne, organ wyższego stopnia wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy. Zarządza także wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie.
[uwaga]Czytaj też: Odszkodowanie za uszkodzenie ciała w wyniku wypadku na drodze lub chodniku[/uwaga]
Jak należy obliczać terminy
Zgodnie z art. 57 §1 kpa, jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.
Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi tygodnia.
Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.
Terminy określone w latach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim roku, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim roku nie było – w dniu poprzedzającym bezpośrednio ten dzień.
Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.
Kiedy termin uważa się za zachowany?
Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało:
wysłane w formie dokumentu elektronicznego do organu administracji publicznej, a nadawca otrzymał urzędowe poświadczenie odbioru;
nadane w polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe;
złożone w polskim urzędzie konsularnym;
złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej;
złożone przez członka załogi statku morskiego kapitanowi statku;
złożone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego.
Przypomnijmy, że nowelizacja z dnia 1 czerwca 2017 roku wprowadziła kilka dosyć istotnych zmian, jak chociażby instytucję milczącego załatwienia sprawy. W związku z tym zaczęły obowiązywać również nowe terminy.
Postępowanie uproszczone
Przepis art. 35 § 3a kpa dla załatwienia sprawy w postępowaniu uproszczonym wprowadził termin niezwłoczny. Przy czym nie może być to później niż w przeciągu miesiąca od dnia wszczęcia postępowania.
Ponaglenie
W przypadku wniesienia ponaglenia na podstawie art. 37 § 4 kpa, organ ma obowiązek przekazać sprawę organowi wyższego stopnia bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania. Zgodnie z art. 37 §5 k.p.a. organ wyższego stopnia rozpatruje ponaglenie w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania.
Mediacja
Organ prowadzący sprawę zawiadamia strony o możliwości przeprowadzenia mediacji z jednoczesnym wnioskiem o wyrażenie zgody na jej przeprowadzenie. Zgoda ta może zostać wyrażona w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia. Natomiast zgodnie z art. 96e §1 i §2 kpa w przypadku skierowania sprawy do mediacji organ odracza jej rozpatrzenie na okres do dwóch miesięcy. Termin ten może zostać przedłużony maksymalnie o kolejny miesiąc.
Milczące załatwienie sprawy
Sprawę uznaje się za załatwioną w sposób milczący przy w całości uwzględnieniu żądania strony, jeżeli w terminie miesiąca od dnia doręczenia żądania strony właściwemu organowi albo innym terminie określonym w przepisie szczególnym organ ten nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie albo nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji.
Zawiadomienie przez publiczne obwieszczenie
Zgodnie z przepisami art. 49 §2 i art. 49a kpa., obwieszczenie uznaje się za skuteczne z upływem 14 dni od daty jego ujawnienia. Jednocześnie stronom zawiadomionym w drodze publicznego obwieszczenia przysługuje prawo do wniesienia o odpis wydanej decyzji lub postanowienia. Organ jest zobowiązany wydać taki odpis w terminie nie dłuższym niż 3 dni od dnia otrzymania wniosku.
[informacja]Podstawa prawna:
ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168).[/informacja]
Zatarcie skazania – jakie są przesłanki?
Zatarcie skazania zostało uregulowane w przepisach art. 106 – 108 Kodeksu karnego. Polega ono na tym, że po spełnieniu określonych warunków, osoba pomimo wcześniejszego skazania uznana zostaje za osobę niekaraną. Jednocześnie wpis o skazaniu usuwa się z Krajowego Rejestru Karnego.
Po zatarciu skazania, domniemywa się, że czyn przestępny nigdy nie został dokonany. Skazany jest traktowany jakby do skazania w ogóle nie doszło. Zatarcie skazania powoduje więc, że skazany odzyskuje status osoby niekaranej w każdym możliwym znaczeniu tego słowa.
Przesłanki zatarcia skazania
Co do zasady zatarcie skazania dokonywane jest z mocy samego prawa. Jedyną konieczną przesłanką jest upływ określonego czasu.
Zgodnie z art. 107 k.k. zatarcie skazania następuje po upływie:
10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary pozbawienia wolności, 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności;
3 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary ograniczenia wolności;
1 rok od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania, w przypadku kary grzywny;
1 rok od wydania prawomocnego orzeczenia, w przypadku odstąpienia od wymierzenia kary;
6 miesięcy od zakończenia okresu próby, w przypadku wymierzenia kary w zawieszeniu.
W przypadku orzeczenia środka karnego, przepadku lub środka kompensacyjnego, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania. Zatarcie skazania nie może nastąpić również przed wykonaniem środka zabezpieczającego.
Wyjątek stanowi norma zastosowana w art. 107 § 2 k.k. Zgodnie z tym przepisem, na wniosek skazanego, wobec którego wymierzono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat, sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, o ile skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego. Nie jest przy tym możliwe wcześniejsze zatarcie skazania w przypadku skazania na karę w zawieszeniu.
[rada]Szczególny wyjątek od zasady zatarcia skazania stanowi przypadek przewidziany w art. 4 k.k. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu. Zatarcie to następuje z mocy prawa.[/rada]
Odnosząc się do zatarcia skazania w przypadku wykroczenia, zgodnie z art. 46 § Kodeksu wykroczeń, zatarcie skazania następuje po upływie 2 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary.
[uwaga] Tu pobierzesz gotowy do wypełnienia: Wniosek o zatarcie skazania[/uwaga]
Czy wszystkie przestępstwa podlegają skazaniu?
Zgodnie z obowiązującą ustawą karną, nie wszystkie przestępstwa ulegają zatarciu. Ustawodawca chcąc otoczyć szczególną ochroną małoletnich, ustanowił, że przestępstwa o charakterze seksualnym przeciwko nieletnim nie podlegają zatarciu. Przepis art. 106a k.k. stanowi, iż nie podlega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15.
Zatarcie przy zbiegu skazań
W przypadku skazania za kilka przestępstw popełnionych w różnych odstępach czasowych, nie jest możliwe zatarcie skazania etapami. Należy pamiętać, że zatarcie skazania odnosi się do osoby, a nie do czynu. W związku z tym zatarcie następuje wobec wszystkich wyroków.
Przepis art. 108 k.k. stanowi wprost, iż w przypadku gdy sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw; jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo; dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.
Zaświadczenie o niekaralności
Zaświadczenie o niekaralności otrzymamy w punktach informacyjnych Krajowego Rejestru Karnego znajdujących się niektórych sądach. Zapytanie takie można złożyć również za pomocą poczty lub online poprzez system e-krk. Zaświadczenia wydawane są w terminie do 7 dni roboczych. Więcej informacji TUTAJ.
[informacja]Podstawa prawna:
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553).
ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. 1971 nr 12 poz. 114).
ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U. 2000 nr 50 poz. 580 z późn. zm.)[/informacja]
