Rozwód, czyli definitywne rozwiązanie małżeństwa

Rozwód jest sposobem definitywnego rozwiązania małżeństwa. Można go dokonać wyłącznie przed sądem i jedynie przy spełnieniu zasadniczych i koniecznych warunków jakimi są zupełny i trwały rozkład pożycia związku małżeńskiego. Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej k.r.o.) z żądaniem rozwodu może wystąpić każdy z małżonków. 
Rozwód, czyli definitywne rozwiązanie małżeństwa

Do ustalenia faktu nastąpienia rozkładu pożycia małżeńskiego, sąd nie ma obowiązku brać pod uwagę przyczyn, jakie do niego doprowadziły. Przyczyny rozpadu, same w sobie, nie są elementem kluczowym do tego, by sąd orzekł rozwód.

Stają się one decydujące dopiero w momencie konieczności ustalenia winy w rozkładzie pożycia, bądź istnienia negatywnych przesłanek udzielenia rozwodu. Jednakże logiczne jest, że sąd powinien brać pod uwagę przyczyny rozpadu małżeństwa, aby móc prawidłowo ustalić, czy małżonków nie łączą już żadne więzi.

Jeżeli strony zgodnie zrezygnują z ustalania winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego, sąd może znacznie ograniczyć postępowanie dowodowe. Jednocześnie, jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może ograniczyć się jedynie do przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron.

W przypadku jednak, gdy jedna ze stron procesu zażąda ustalenia winy rozkładu pożycia, wtedy określenie przez sąd przyczyn rozpadu związku małżeńskiego staje się obligatoryjne.

Zupełny rozkład pożycia małżeńskiego

Co do zasady zupełny rozkład pożycia małżeńskiego winien obejmować wszystkie więzi łączące małżonków, tj. duchowe, fizyczne i gospodarcze. Naruszenie jedynie jednego lub dwóch z nich nie rozstrzyga jeszcze o zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego.

Dla przykładu: w sytuacji, gdy jeden z małżonków dopuścił się zdrady, lecz nie wyprowadził się ze wspólnego mieszkania i nieprzerwanie przyczyniania się do utrzymywania rodziny, sąd może uznać, iż istnieje szansa na uratowanie związku małżonków. Wiąże się to z kolei z niewydaniem przez sąd wyroku rozwodowego.

Nieodzowne do orzeczenia rozwodu jest wygaśnięcie wszystkich trzech podstawowych więzi, przy pomocy których funkcjonuje związek małżeński.

Ujemne przesłanki orzeczenia rozwodu 

W myśl w art. 56 § 2 i 3 k.r.o. nastąpienie zupełnego i trwałego rozkład pożycia małżeńskiego nie jest jednoznaczne z możliwością orzeczenia rozwodu. Istnieją trzy przesłanki, których istnienie uzasadnia odmowę orzeczenia rozwodu przez sąd:

  1. jeżeli wskutek rozwodu mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci stron, gdy konsekwencją rozwodu byłyby niekorzystne zmiany w psychice dzieci lub gdyby pogorszeniu się uległy warunki materialne, w jakich wychowywane są dzieci;
  2. sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego. Np. gdy wskutek rozwodu ciężko chory małżonek zostałby bez jakiejkolwiek opieki;
  3. żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, gdy drugie z małżonków nie godzi się na rozwód. Przy czym takie stanowisko nie może być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Sąd orzekając rozwód, w wyroku musi z urzędu rozstrzygnąć o winie, władzy rodzicielskiej, alimentach dla dziecka oraz czasowym korzystaniu ze wspólnego mieszkania. Natomiast w przypadku żądania jednej ze stron, sąd decyduje o eksmisji małżonka, podziale majątku wspólnego oraz alimentach.

Pozostałe kwestie

Dodatkowo trzeba mieć na uwadze, że:

  • w przypadku pojednania się małżonków w pierwszej instancji sąd postanowieniem orzeka o zwrocie całej uiszczonej opłaty od pozwu o rozwód, natomiast gdy do pojednania dojdzie w instancji odwoławczej – sąd postanowieniem orzeka o zwrocie połowy wpisu uiszczonego od apelacji;
  • jeżeli małżonkowie, aż do uprawomocnienia się wyroku utrzymują wnioski o orzeczeniu rozwodu bez orzekania o winie, sąd postanowieniem orzeka o zwrocie połowy poniesionej opłaty od pozwu;
  • w razie śmierci jednego z małżonków, spadkobiercy zmarłego małżonka mogą podtrzymywać wniosek o rozwiązanie związku małżeńskiego;
  • postępowanie w sprawie, co do zasady, odbywa się przy drzwiach zamkniętych;
  • małżeństwo ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego – nie zaś z chwilą wydania wyroku.

Obowiązek podjęcia próby pozasądowego podjęcia sporu

Należy pamiętać, iż w myśl obecnie obowiązującego art. 187 § 1 pkt 3 k.r.o., każdy pozew musi zostać poprzedzony podjęciem próby mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu.

Z przyjętej przez sądy linii orzecznictwa wynika, że brak informacji w pozwie o podjętej próbie mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, lub brak wyjaśnienia przyczyn niepodjęcia próby mediacji skutkuje zwróceniem pozwu z powodu braków formalnych.

Właściwość miejscowa pozwu rozwodowego

Zgodnie z regułami określonymi w art. 17 pkt 1 oraz art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) pozew o rozwód należy złożyć w sądzie okręgowym, w którego obszarze małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu.

W przypadku, gdy oboje małżonkowie mieszkają w innych miejscach, wtedy właściwym będzie sąd okręgowy, w którego obszarze mieszka strona pozwana. W sytuacji, gdy jednak nie ma możliwości ustalenia miejsca zamieszkania strony pozwanej, wówczas właściwym staje się sąd okręgowy miejsca zamieszkania powoda.

Koszty wniesienia pozwu

Kolejno, wraz z wniesieniem pozwu rozwodowego do właściwego sądu należy uiścić stosowną opłatę od pozwu w wysokości 600,00 zł. Normuje to przepis art. 26 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Opłatę można wnieść za pośrednictwem poczty, banku, bądź za pomocą znaków sądowych w kasie sądu.

W przypadku złej sytuacji materialnej można ubiegać się o zwolnienie od wyżej wskazanej opłaty. Aby to uczynić, należy złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych.

W tym celu trzeba wypełnić odpowiedni formularz „Oświadczenia o stanie rodzinnym majątku, dochodach i źródła utrzymania osoby fizycznej”. Jeżeli wniosek o zwolnienie zostanie złożony wraz z pozwem, nie ma wtedy konieczności uiszczania opłaty sądowej.

Podstawa prawna:

  • ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( U. 1995 r., Nr 83, poz. 417 ze zmianami),
  • ustawa z dnia 17 listopada 1964 r.Kodeks postępowania cywilnego ( U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami),
  • ustawa z dnia 28 lipca 2005 r.o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005, Nr 167, poz. 1398).

Polecane wzory pism:

Przemysław Grzegorczyk
Przemysław Grzegorczyk
Adwokat specjalizujący się w prawie rodzinnym, karnym i karnoskarbowym.

więcej porad

Zmiana imienia i nazwiska

Ustawa o zmianie imienia i nazwisko wprost wskazuje, że jej zastosowanie może mieć tylko do: Obywateli polskich; Cudzoziemców niemających obywatelstwa żadnego państwa, jeżeli mają w Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania; Cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy i tylko jeżeli posiada on ważne powody związane z zagrożeniem jego życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego. Kiedy można zmienić imię i nazwisko? Jak zostało wskazane na samym początku, nie zawsze możemy zmienić imię lub nazwisko. Wniosek o tym charakterze jest niezwykle istotny w sytuacji prawnej obywatela, ponieważ jest jedną z podstaw określenia tożsamości. Stąd jego zmiana może wywołać wiele problemów związanych z między innymi zgłoszeniem tych zmian do odpowiedniej grupy zainteresowanych. W związku z powyższym, nie bez przyczyn zmiany imienia i nazwiska mogą dokonać tylko osoby, które posiadają ważny powód. W szczególności dotyczy to zmian w przypadku: Imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka; Na imię lub nazwisko używane; Na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione; Na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada. Analogicznie, państwo nie przyzwala na zmianę imienia lub nazwiska, które mogłoby wywołać negatywne skutki społeczne dla wnioskodawcy. Czyli osoba, która chce zmienić swoje nazwisko na takie, które będzie powszechnie ośmieszające spotyka się z odmowną decyzją. Zmiana imienia i nazwiska na nazwisko sławne lub historyczne Co do zasady nie zmienia się nazwiska na historyczne lub sławne w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej i wojskowej. Jednak od każdej zasady są wyjątki. W przytoczonym przypadku można dokonać zmiany, jeżeli członkowie naszej rodziny posiadają takie nazwisko. Kto wydaje decyzje administracyjną o zmianie imienia lub nazwiska? Po podjęciu decyzji należy udać się do wybranego przez nas kierownika urzędu stanu cywilnego. Możliwości złożenia takiego wniosku nie wyklucza pobyt za granicą. W takim przypadku należy udać się do konsulatu i w danym wniosku wskazać wybranego kierownika urzędu stanu cywilnego. W wniosku powinno zawrzeć się: 1)      Dane osoby, której zmiana dotyczy: a) Imię (imiona) i nazwisko oraz nazwisko rodowe; b) Wskazanie kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt urodzenia oraz akt małżeństwa, jeżeli zmiana imienia lub nazwiska będzie dotyczyła tego aktu; c) Numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, zwany dalej „numerem PESEL”, jeżeli został nadany; 2)      Imię lub nazwisko, na jakie ma nastąpić; 3)      Wskazanie miejsca sporządzenia aktu urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana imienia lub nazwiska dotyczy tych aktów; 4)      Adres do korespondencji wnioskodawcy; 5)      Uzasadnienie; 6)      Oświadczenie wnioskodawcy, że w tej samej sprawie nie złożył wcześniej wniosku do innego kierownika urzędu stanu cywilnego lub nie została wydana już decyzja odmowna. Po wniesieniu wniosku kierownik rozpatruje go z punktu spełnienia wszystkich formalnych przesłanek. Materialnej ocenie podlega tylko uzasadnienie, gdzie rozpatrzone musi być czy faktycznie istnieje ważny powód do zmiany imienia lub nazwiska. Od każdej decyzji kierownika przysługuje odwołanie do wojewody. W przypadku wydania pozytywnej decyzji, kierownik urzędu stanu cywilnego albo jego zastępca przesyłają ją do kierownika, który sporządził akt urodzenia lub akt małżeństwa wnioskodawcy. Zmiana imienia i nazwiska ocena zjawiska Zmiana imienia i nazwiska nie należy do szczególnie ciężkich procedur. Związana jest ona z wypełnieniem gotowego formularza oraz dostarczeniem go do właściwego urzędu. Oczywistym jest, że nie wolno dokonywać owej zmiany z pierwszego lepszego powodu. Niemniej jednak ustawa z roku 2008 nie tworzy jakichś szczególnie dużych barier do dokonania owej czynności i otrzymania pozytywnej decyzji. Stąd przeciętny obywatel nie powinien mieć większych problemów z jego wypełnieniem. Pomimo tych ułatwień zalecamy nawet w takiej sprawie skontaktować się z specjalistą, który pomoże w przygotowaniu odpowiednio uzasadnionego wniosku. Takie działanie z pewnością zwiększy prawdopodobieństwo rozpatrzenia naszego wniosku pozytywnie.   [informacja]Podstawa prawna: Ustawa z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i  nazwiska[/informacja] Autor: Przemysław Szot

Potrącenie i zwolnienie z długu

Zgodnie z przepisami kodeksu w przypadku, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, o ile przedmiotem owych wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku. Dodatkowo, aby potrącenie było skuteczne obie wierzytelności w chwili potrącenia - muszą być wymagalne i mogą być już dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenie skuteczne Należy pamiętać, iż do skutecznego potrącenia wierzytelności potrzebne jest oświadczenie złożone drugiej stronie. Ze względów praktycznych oświadczenie to ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Jeżeli przedmiotem potrącenia są wierzytelności, których miejsca spełnienia świadczeń są różne, strona korzystająca z możności potrącenia obowiązana jest uiścić drugiej stronie sumę potrzebną do pokrycia kosztów związanych ze spełnieniem tego świadczenia. Zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią wyłącza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia, albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później aniżeli wierzytelność zajęta. [uwaga] Czytaj także: Zwolnienie od kosztów sądowych wzór Umowa zwolnienia z długu wzór [/uwaga] Umorzenie potrącenia Wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło. Dodatkowo umorzone nie może zostać potrącenie: wierzytelności nieulegające zajęciu; wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania; wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych; wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne. Dotychczasowe zobowiązanie wygasa także w sytuacji, w której dłużnik w celu umorzenia swego zobowiązania zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej. Co więcej, jeżeli pierwotna wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią, poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą wykonania przez dłużnika świadczenia zastępczego, chyba że poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia. [rada]Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.[/rada] [informacja]Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny.[/informacja] Polecane wzory pism: Wniosek o zobowiązanie dłużnika do wyjawienia majątku Odpowiedź do komornika na zajęcie minimalnej krajowej wzór Wzór odpowiedzi na zawiadomienie o zajęciu innej wierzytelności pieniężnej Zaskarżenie opisu i oszacowania nieruchomości wzór Wzór wniosku o umorzenie zaległych alimentów z funduszu alimentacyjnego Wzór pisma do komornika o stan zadłużenia Pismo do komornika że pracownik już nie pracuje