W postępowaniu egzekucyjnym, może dojść do sytuacji, w której zajęta zostanie rzecz lub prawo które do dłużnika faktycznie nie należy. Jeżeli dojdzie do naruszenia praw osoby trzeciej, osoba ta ma prawo do tzw. powództwa ekscydencyjnego. Pozew o zwolnienie spod egzekucji (powództwo ekscydencyjne) może wytoczyć jedynie osoba, która w wyniku postępowania egzekucyjnego została pozbawiona swoich praw (własności).   

Należy pamiętać, że jeżeli czynności egzekucyjne zostały dokonane niezgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym, podmiotowi pokrzywdzonemu służy skarga na czynności komornika (art. 767 k.p.c). Natomiast pozew o zwolnienie spod egzekucji przysługuje dopiero, kiedy prawa osoby trzeciej zostały naruszone w wyniku czynności egzekucyjnych, które podjęto zgodnie z prawem. Powództwo ekscydencyjne przewidziane zostało w art. 841 i nast. k.p.c. Jest to jeden z rodzajów tzw. powództw przeciwegzekucyjnych.

Kto i przeciw komu może wytoczyć pozew?

Jak to zostało wskazane na początku, pozew o zwolnienie spod egzekucji może wytoczyć jedynie osoba, która w wyniku postępowania egzekucyjnego została pozbawiona swoich praw (własności), tj. tzw. osoba trzecia. Powodem nie może być więc ani dłużnik ani wierzyciel. Powództwo ekscydencyjne w żadnym wypadku nie neguje samego tytułu wykonawczego, sprzeciwia się wyłącznie prowadzeniu egzekucji z zajętego przez komornika przedmiotu będącego własnością osoby trzeciej. Zazwyczaj dzieje się tak kiedy w trakcie egzekucji zajmowane przez komornika są rzeczy ruchome będące jedynie we władaniu dłużnika, a stanowiące własność kogoś innego.

Pozew wytacza się przeciwko wierzycielowi, który prowadzi egzekucję przeciwko dłużnikowi, który nie zwolnił zajętego w toku egzekucji przedmiotu należącego do osoby trzeciej. Pozwanym nigdy nie może być komornik!

Czy komornik może zająć rzeczy nie należące do dłużnika?

Uprawnienia komornika związane z postępowaniem egzekucyjnym są bardzo szerokie. Komornik nie ma przy tym obowiązku sprawdzania czy rzecz będąca w posiadaniu dłużnika rzeczywiście do niego należy. Komornik może zająć zarówno przedmioty, na które dłużnik posiada dowód własności, jak i te którymi jedynie włada (np. znajdują się w mieszkaniu należącym do dłużnika). Może się więc zdarzyć, że w protokole zajęcia ruchomości znajdą się rzeczy należące do osoby trzeciej. Jednocześnie takie zajęcie nie zostanie uznane za dokonane niezgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym. 

Powództwo – wymagania

Powództwo dla swojej skuteczności nie wymaga zachowania żadnej konkretnej formy prawnej. Może zostać zarówno złożone ustnie do protokołu jak i zostać wniesione w formie pisemnej.

Jeżeli jednak pozew jest wnoszony pisemnie, powinien czynić zadość wymaganiom pisma procesowego wymienionym w art. 126 k.p.c.

Pismo powoda powinno określać:  

• oznaczenie sądu, do którego jest kierowane;
• imię i nazwisko lub nazwę stron (oraz pełnomocników jeżeli tacy zostali powołani);
• sygnaturę akt komorniczych – nie jest to wymóg obligatoryjny, ale znacznie ułatwi pracę sądowi;
• oznaczenie wartości przedmiotu sporu – ustala się ją na podstawie wartości przedmiotów zajętych w toku egzekucji, których zwolnienia żąda osoba trzecia;
• oznaczenie rodzaju pisma – w tym wypadku będzie to „Pozew o zwolnienie spod egzekucji”;
• wniosek o zwolnienie przedmiotu spod egzekucji – należy wskazać podstawę powództwa oraz naruszenie prawa osoby trzeciej, a także, jakie prawo przysługuje powodowi względem zajętego przedmiotu;
• uzasadnienie oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
• podpis powoda;
• wykaz załączników.

Opłata od pozwu

Od pozwu, zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, pobierana jest opłata stosunkowa w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 000 zł

Termin

Powództwo o zwolnienie od egzekucji można złożyć w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa (art. 841 §3 k.p.c.).

Należy pamiętać, iż uchybienie powyższemu terminowi powoduje bezwzględną konieczność oddalenia powództwa. Sąd w takim wypadku nie bada nawet merytorycznej zasadności pozwu.

Z kolei powództwo wniesione jeszcze faktycznym zajęciem danego prawa przez komornika zostanie oddalone jako przedwczesne.

Właściwy sądu

Powództwo należy wnieść do sądu rzeczowo właściwego, w którego okręgi prowadzona jest egzekucja (zazwyczaj – przy którym działa komornik).

Radosław Pilarski

Adwokat oraz doradca restrukturyzacyjny z wieloletnim doświadczeniem w prawie cywilnym, gospodarczym oraz upadłościowym i restrukturyzacyjnym.