Skarga na referendarza sądowego w przedmiocie zwolnienia od kosztów

Referendarze sądowi są pracownikami sądów rejonowych i okręgowych. Są oni delegowani do niektórych czynności sądowym, w celu odciążenia sędziów w ich obowiązkach. Jednocześnie referendarze w zakresie powierzonych obowiązków są niezależni. Dlatego też w przypadku błędnego postanowienia wydanego przez Referendarza, strona nie może złożyć zażalenia na decyzję sądu. Właściwa w takim wypadku jest skarga na referendarza sądowego.

Zgodnie z art. 47[1] Kodeksu postępowania cywilnego (dalej KPC), referendarz sądowy może wykonywać czynności w postępowaniu cywilnym w wypadkach wskazanych w ustawie.

W zakresie powierzonych mu czynności  ma on kompetencje sądu, chyba że ustawa stanowi inaczej. W praktyce najczęstszymi czynnościami podjętymi przez referendarza są szczegółowe wyliczenia kosztów procesu oraz decydowanie o przyznaniu zwolnienia od kosztów sądowych. Stąd też skarga na referendarza sądowego w przedmiocie zwolnienia od kosztów jest najczęściej spotykaną.

Kim jest referendarz sądowy?

Referendarz sądowy nie jest niezawisłym urzędnikiem, na kształt sędziego. Jest on bowiem pracownikiem, który nawiązuje stosunek pracy się na podstawie mianowania. Jest jedynie niezależny co do treści wydawanych przez siebie orzeczeń i zarządzeń. Z racji tego z referendarzem sądowym można rozwiązać stosunek pracy w drodze wypowiedzenia.

Warto pamiętać, że orzeczenie wydane przez referendarza nie stanowi orzeczenia wydanego przez niezawisły sąd. Dlatego też instytucja skargi na orzeczenie referendarza sądowego dopiero stwarza warunki do kontroli orzeczeń przez niezawisły sąd.

Skarga na referendarza sądowego – jakie orzeczenia można zaskarżyć?

Skarga na orzeczenie referendarza sądowego, w odróżnieniu od zażalenia, służący jako odwołanie od nieprawomocnych orzeczeń.

KPC określa wyczerpująco katalog orzeczeń, od których przysługuje skarga. Katalog ten ma charakter zamknięty, co też oznacza, że nie może zostać poszerzony o inne przypadku. Zgodnie ze wspomnianym katalogiem skardze podlegają:

• orzeczenia co do istoty sprawy;
• orzeczenia kończące postępowanie;
• orzeczenia, o których mowa w art. 394[1a] § 1 pkt 1, 2, 4–9 KPC.

Skarga na referendarza sądowego na orzeczenia co do istoty sprawy 

Do orzeczeń referendarza co do istoty sprawy, od których przysługuje skarga, zaliczają się:

1. postanowienie w sprawach wskazanych w art. 5181 § 3 i 4 KPC;
2. orzeczenia wskazane w KSCU;
3. postanowienie o wpis do księgi wieczystej (art. 509 § 1 KPC);
4. postanowienie o złożeniu dokumentu do zbioru dokumentów (art. 123 ust. 3 KWU);
5. postanowienie o oddaleniu wniosku o wpis w księdze wieczystej.

Skarga na referendarza sądowego na kończące postępowanie w sprawie

Do orzeczeń kończących postępowanie w sprawie zaliczyć należy te postanowienia, które zamykają drogę do dalszego postępowania w sprawie. Będą to m.in.:

1. postanowienie o odrzuceniu wniosku oraz postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawach wieczystoksięgowych;
2. postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności;
3. postanowienie o odmowie dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie.

Kto może wnieść skargę?

Tak zwaną legitymację czynną, czyli prawo do wniesienia skargi, posiadają strony, uczestnicy postępowania toczącego się przed referendarzem sądowym, prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.

Co więcej, w postępowaniu nieprocesowym skargę może wnieść również zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania. Przy czym termin do wniesienia skargi przez takiego zainteresowanego wynosi tydzień i jest liczony od momentu, w którym zainteresowany dowiedział się o orzeczeniu referendarza sądowego.

Kto rozpoznaje skargę?

Skargę rozpoznaje sąd, w którym wydane zostało zaskarżone orzeczenie. Co też oznacza, że skargę należy wnosić bezpośrednio do sądu I instancji. Jest to o tyle ważne, że w przypadku nadania skargi do sądu odwoławczego, za pośrednictwem sądu I instancji (jak ma to miejsce przy zażaleniu) skarga nie zostanie rozpatrzona.

W razie złożenia prawidłowej skargi utrata mocy orzeczenia referendarza sądowego następuje z mocy prawa. Zbędne jest więc wydanie w tym przedmiocie postanowienia sądu. Utrata mocy orzeczenia następuje z chwilą wniesienia skargi w terminie, bez braków formalnych i należycie opłaconej. W wypadku braków formalnych skargi, referendarz wzywa stronę do uzupełnienia braków.

Istotnym jest fakt, iż rozpoznając skargę, sąd nie jest związany jej zarzutami i z urzędu uwzględnia wszelkie uchybienia zaskarżonego orzeczenia, zarówno merytoryczne, jak i procesowe. Wynika to z faktu, iż przepisy KPC nie przewidują żadnych szczególnych wymogów formalnych omawianej skargi.

Skarga na referendarza sądowego powinna czynić zadość jedynie warunkom przewidzianym dla pisma procesowego w art. 126 KPC) oraz zawierać wniosek o uchylenie orzeczenia. Nie ma potrzeby przytaczania zarzutów czy też ich uzasadniania. Jednakże warto tego dokonać, tak aby ułatwić sądowi doszukiwanie się uchybień.

Skarga – termin i opłata

Na złożenie skargi, art. 398[22] § 4 KPC daje stronie skarżącej 7 dni, licząc od dnia odebrania postanowienia. Termin ten jest terminem ustawowym i nie podlega skróceniu ani przedłużeniu. W przypadku omawianej skargi, w razie uchybienia stronie przysługuje wniosek o przywrócenie terminu.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 8 w zw. z art. 25 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, skarga na orzeczenie referendarza sądowego podlega opłacie w wysokości opłaty od wniosku o wydanie tego orzeczenia, nie więcej jednak niż 100 zł.

Podobne wzory pism:

• Skarga na adwokata wzór
• Pozew o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną – skarga pauliańska
• Coraz więcej wniosków o skargę nadzwyczajną
• Odpowiedzialność dyscyplinarna adwokatów wzór skargi
• Skarga na przewlekłość postępowania wzór
• Skarga na orzeczenie referendarza sądowego
• Odwołanie od opinii biegłego wzór
• Skarga na geodetę wzór

Bartosz Piech

Prawnik specjalizujący się w prawie korporacyjnym oraz prawie zamówień publicznych.